Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2010

28η Οκτωβρίου 1940***

ΟΜΙΛΙΑ: 28" ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Είναι βαρύ το χρέος να παρουσιάσει κανείς τις λαμπρές σελίδες της ιστορίας, όπως αυτή της 28ης Οκτωβρίου 1940. Χρέος, που καθίσταται ταυτόχρονα και ιερό καθώς πίσω απ' αυτές τις σελίδες κρύβονται εκατόμβες νεκρών αγωνιστών και ηρώων πατριωτών, που θυσιάστηκαν για τα αγαθά της δημοκρατίας και της ελευθερίας των λαών. Στα διάσπαρτα μνημεία της χώρας μας, ας σταματήσουμε ευλαβικά και με άξιο νου ας μελετήσουμε το λόγο της ιστορικής τους θυσίας.
Σ' αυτό το ιερό οδοιπορικό μνημόσυνο ας κινηθεί η σκέψη μας και ας είναι μνήμη και η υπόμνηση τους, ελάχιστη τιμή γι αυτούς. Καθώς τα σχέδια της επεκτατικής πολιτικής του ναζισμού της Γερμανίας και του φασισμού της Ιταλίας τίθενται σε εφαρμογή με τις πολεμοκάπηλες λογικές και τις τεθωρακισμένες παρανοϊκές συνειδήσεις, η χώρα μας δέχτηκε από την Ιταλία αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας και με ιταμές προκλήσεις θίγει τη θρησκευτική μας πεποίθηση με το βομβαρδισμό του καταδρομικού μας «Έλλη» το Δεκαπενταύγουστο, ανήμερα της γιορτής της Παναγίας της Τήνου. Θίγει όμως και αμφισβητεί και την εθνική μας υπόσταση και ακεραιότητα, καθώς επιχειρεί εισβολή στα Αλβανικά σύνορα. Στα σύνορα αυτά γράφεται το Αλβανικό έπος». Εδώ η ένδοξη αυτή εποποιία τραγουδήθηκε από το λαό μας, «πάνω κι στις Πίνδου μας τις κορφές», εδώ αποτυπώθηκε η θρυλική ιαχή «αέρα» στο κυμάτισμα της ελληνικής σημαίας στα μπαλκόνια της Κορυτσάς, των Αγίων Σαράντα, του Αργυροκάστρου και του Πόγραδετς , εδώ διατρανώθηκε η ελευθερία στους ήχους και στις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών τους, εδώ η γη τους μύριζε μπαρούτι και οσμή από καμένα μουλάρια, εδώ διασύρθηκε η φασιστική λογική του Μουσολίνι από τη Σοφία Βέμπο ..'και μια νύχτα με φεγγάρι την Ελλάδα πάει να πάρει, βρε τον φουκαρά»., Στης ιστορίας το διάσελο των Αλβανικών βουνών « όρθιος ο γιος πολέμαγε», και η ελληνίδα μητέρα τη μια ανάβει τα καντήλια των εκκλησιών, την άλλη πλέκει κάλτσες για τα παγωμένα ποδάρια του αγωνιστή άνδρα της και για να αντέξει τον πόλεμο, κρυφά από τον κατακτητή βαφτίζει τις δυο κόρες της, τη μια με το όνομα « Ελευθερία» και την άλλη με το όνομα Έιρήνη'. Ανηφορίζοντας κανείς από τα Γιάννενα προς το μνημείο ηρώων του Αλβανικού πολέμου στο Καλπάκι ανάμεσα στα λάφυρα από κανόνια , κράνη και χιλιοτρυπημένες από σφαίρες χλαίνες θα βρει και ποδήλατα των Ιταλών. Φαίνεται πώς ο προκλητικός τους περίπατος σταμάτησε και θάφτηκε στα Αλβανικά βουνά. Ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας είναι ο επιθετικός αποικιοκρατικός πόλεμος εναντίον των μικρών λαών. Τέτοιο ήταν το έγκλημα των Ιταλών και των Γερμανών το 1940. και σ΄ αυτό εμείς απαντήσαμε με την αντίσταση των ιδεών μας. Ιδεών που πρεσβεύουν δυο πράγματα: « η εδαφική ακεραιότητα και τα γεωγραφικά μας σύνορα είναι απαραβίαστα σε κάθε εχθρική επιβολή». Μετά την κατάρρευση του Αλβανικού μετώπου, η αντίσταση μας θα συνεχιστεί κατά μήκος των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων και απ' αυτή τη θυσία έχουν τυπωθεί στη μνήμη μας ως συμβολική εποποϊία, τα οχυρά του Ρούπελ. Θα σταθούμε για λίγο στο οχυρό, όπως στάθηκαν και οι ίδιοι οι Γερμανοί αποδίδοντας στους ίδιους τους Έλληνες τιμές για την ανδρεία τους. Για την ανδρεία τους να καθυστερήσουν ολόκληρες σιδερόφρακτες τεθωρακισμένες μεραρχίες και τα φτερωτά σμήνη της αεροπορίας τους. Εδώ η ηρωική θυσία των Ελλήνων φέρνει μνήμες από τον ηρωικό αγώνα των Ελεύθερων πολιορκημένων στα τείχη του Μεσολογγίου και είναι ίδιος με τον αγώνα στα Βυζαντινά κάστρα ψάλλοντας «Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια». Εδώ η ηθική δύναμη και το πνεύμα της ελευθερίας εμφανίζεται ανώτερο οποιασδήποτε υλικής βίας και αριθμητικής υπεροχής, εδώ δεν έχουμε τη βαριά τους πολεμική βιομηχανία, έχουμε όμως ως όπλα την ανδρεία, την παλικαριά, την γενναιοψυχία και το δίκαιο μας για κρατική υπόσταση και ανεξαρτησία. Η καθυστέρηση αυτή στα οχυρά αυτά βοήθησε τους συμμάχους μας Άγγλους, Γάλλους και Ρώσους να μεθοδεύσουν την αντίσταση στο ναζισμό. Στο ναζισμό που σαρώνει την Ευρώπη με αίμα και χαρακώματα και κατευθύνεται στη Μέση Ανατολή για την οσμή του πετρελαίου με μόνη λογική τα αποικιακά τους συμφέροντα και τη δύναμη των όπλων τους.
Θα σταθούμε για λίγο ευλαβικά, πιο δίπλα από το Ρούπελ, στο χωριό Δοξάτο της Δράμας. Εδώ θα συναντήσουμε 3.000 μνήματα αγωνιστών που σφαγιάσθηκαν από τους Βουλγάρους , συμμάχους τότε των Γερμανών σε μια προσπάθεια κατακτητικών βλέψεων επί της Μακεδονίας. Εδώ, αλλά και σε όλη την Ελλάδα καίγονται σχολεία και εκκλησιές γιατί αυτά θεωρούνται προπύργια του ελληνισμού , και ο φασισμός αυτό θέλει να σβήσει: το φως της γνώσης και τη δύναμη της πίστης. Την επομένη της απελευθέρωσης (Οκτώβριος του 1944) ομόφωνα η δημοτική αρχή αποφασίζει την ανέγερση του σχολείου της πόλης τους σε σχήμα Ε, γιατί από έψιλον αρχίζει η λέξη: Ελευθερία.
Και όταν η άμυνα λυγίζει από τα σύνορα και οι κατακτητές Ιταλοί- Γερμανοί θα συνεχίσουν την πορεία προς τα νότια θα συναντήσουν και πάλι την αντίσταση του ελληνικού λαού . Στο χωριό Μεσόβουνο της Πτολεμαίδας μετά την εξολόθρευση του γυναικείου και ανδρικού πληθυσμού και την εκτέλεση τους στο προαύλιο της εκκλησίας οι Γερμανοί απομάκρυναν από το σωρό ένα ανάπηρο για να του χαρίσουν κυνικά την ελευθερία. Αυτός όμως αρνήθηκε τον εξευτελισμό και φανερά περιφρονώντας τους προτίμησε τον έντιμο θάνατο κοντά στα πτώματα των συγχωριανών τους, παρά την προδοτική και ατιμωτική ελευθερία, που του υπόσχονταν.
Όλα αυτά προκαλούν τη βαθιά δημοκρατική μας συνείδηση και το πατριωτικό μας αίσθημα και δυναμώνουν την αντίστασή μας στα βουνά και στις πόλεις και αγριεύουν την ψυχή μας και θεριεύουν τον αγώνα μας για την εκδίωξη των κατακτητών. Και τον Νοέμβρη του 1942 στο Γοργοπόταμο σύσσωμος ο Ελληνικός λαός με την θρυλική παρουσία όλων ανεξαιρέτως των αντιστασιακών ομάδων ανατινάζει τη γέφυρα για να διακόψει την κάθοδο των Γερμανών προς την πρωτεύουσα. Ο Γοργοπόταμος κατέστη σύμβολο εθνική ενότητας και ηρωικής αντίστασης και ιστορικό υπόδειγμα ενωτικής δύναμης και συμφιλίωσης του έθνους.
Θα μεταφερθούμε στην Αθήνα, όπου θα διαδραματιστεί η φρίκη και κτηνωδία των Γερμανών σε βάρος και του άμαχου πληθυσμού κηρύσσοντας σε εξαθλίωση και σε μεγάλη πείνα το λαό μας . Πάνω από τριακόσιες χιλιάδες οι νεκροί από την πείνα του σαράντα ένα. Η Γερμανική μπότα του φασισμού κατασκευάζεται από τα επιταγμένα ελληνικά δέρματα των κατσικιών και των προβάτων μας.. Γι αυτό ο ναζισμός θα συναντήσει και πάλι τη γενναιοψυχία του λαού μας. Γιατί καθώς θα υπάρχουν άταφα, νεκρά πτώματα και λιμοκτονούντα σώματα στους δρόμους και θα πωλούν τις περιουσίες τους για ένα κομμάτι ψωμί ή καλαμπόκι, πατριώτες αγωνιστές θα οργανώνουν λαϊκά συσσίτια και δεν θα προτιμούν τον μαυραγοριτισμό. Και τα σχολιαρόπαιδα, σαν και σας μικροί μαθητές, δεν θα μένουν αδρανή, αλλά θα αλλάζουν τις πινακίδες των δρόμων για να αποπροσανατολίζουν τον κατακτητή και αντί για τον Πειραιά να τον στρέφουν ανάποδα στη Λαμία, εδώ θα βαφτούν οι ερπύστριες των γερμανικών τανκς με τα αίμα της δωδεκάχρονης αντιστασιακής Ανθούλας που πίστευε πως το βόλι του τανκς του κατακτητή δεν λαβώνει την ορμή των νεανικών ιδανικών. Εδώ οι φοιτητές θα κατεβάζουν τη Σβάστικα με τον αγκυλωτό σταυρό, τη σημαία των Γερμανών από την Ακρόπολη. Και όλα αυτά γιατί ο ναζισμός είναι αντίθετος με τις αρχαιοελληνικές αρχές της δημοκρατίας, των πολιτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αρετής και της δημοκρατίας. Και όταν γίνονται οι εκτελέσεις στην Καισαριανή και το Χαϊδάρι, το μόνο που δεν μπορούν να εκτελέσουν είναι η ελευθερία της ψυχής γιατί να γνωρίζουν καλά ότι «η Ρωμιοσύνη εκεί που πάει να σκύψει με το σουγιά στο κόκαλο και το λουρί στο σβέρκο, νατη πετιέται απεξαρχής και αντριεύει και θεριεύει»..
Πολεμήσαμε λοιπόν το 1940 αυτό το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού που δημιούργησε τα κρεματόρια, τους βασανισμούς, τη φρίκη του Νταχάου, του Μαουτχάουζεν και του Άουσβιτσς, που έκαιγε στους φούρνους όχι αλεύρι για ψωμί , αλλά ανθρώπους για σαπούνι, που έσερνε στις μαζικές εκκαθαρίσεις όλο τον εβραϊκό λαό (5.000.000), που γέμισε την Ευρώπη με χαρακώματα από τη γραμμή της Γαλλικής Νορμανδίας μέχρι την Πετρούπολη της Ρωσίας με μνήματα πάνω από 40.000.000 απ' όλα τα αντιτιθέμενα στρατόπεδα, που μετέτρεψε τους ανθρώπους σε πειραματόζωα, που κατήργησε τα κόμματα από κύτταρα της δημοκρατίας και μετέτρεψε τα οράματα και τα όνειρα σε δούρειους ίππους αγκυλωτών στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπου στοιβάχτηκαν και εκτελέστηκαν Έλληνες αντιστασιακοί, Σέρβοι πατριώτες, Ρώσοι αιχμάλωτοι, ακόμα και Γερμανοί και Ιταλοί αντιφρονούντες. Αυτή τη φρίκη την βαρβαρότητα και το ανθρώπινο σφαγείο, το αναφέρουμε σήμερα για να διδαχθούμε από τα λάθη της ιστορίας και για να μην καταντήσει η επανάληψη της μια φαρσοκωμωδία και μια χειρότερη τραγωδία.
Σήμερα 65 χρόνια και πλέον από τότε. Χαιρετίζουμε την επίσημη συγγνώμη της Γερμανικής κυβέρνησης για τα 1101 θύματα στα ηρωικά Καλάβρυτα, επικροτούμε τη δίκη της Νυρεμβέργης, που επέβαλλε ποινές απαγχονισμού των πρωταιτίων και ακούμε με προσοχή τα λόγια του δικαστή: «Ο Πόλεμος θα επαναλαμβάνεται όσο αφήνουμε να μας κυριεύουν τα ζωώδη ένστικτα μας και όσο δεν ανοίγουμε τη σκέψη μας στο πνεύμα, την ειρήνη και τον πολιτισμό».
Σήμερα ποιο είναι το πνεύμα του ηρωικού Όχι. Σήμερα λέμε:
Οχι στις εκτροπές των δημοκρατικών πολιτευμάτων στο ναζισμό και το φασισμό,
όχι στα ρατσισμό και τους εθνοτικούς αποκλεισμούς,
όχι στις δικτατορικές λύσεις,
όχι στο διασυρμό της εθνικής μας αντίστασης στην εμφύλια αδερφοσφαγή και τις κομματικές αγκυλώσεις,
όχι στις προδοτικές συμπεριφορές και τις ύπουλες συμμαχίες με τον κατακτητή,
όχι στη λογική των αποικιοκρατικών συμφερόντων.

Ναι στη δύναμη της δημοκρατίας, της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών,
ναι στο σεβασμό και την ενίσχυση των Διεθνών οργανισμών,
ναι στη διατήρηση των υφιστάμενων διεθνών συνθηκών,
ναι στην ισοπολιτεία των λαών.
Οι νεκροί με τη θυσία τους αυτό το μήνυμα μας αποστέλλουν. Καλούν όλους τους πολεμοκάπηλους, όλους τους βιομηχάνους των πολεμικών επιχειρήσεων που μηχανορραφούν σε βάρος της ελευθερίας των λαών και αλλάζουν τα γεωγραφικά σύνορα κατά το δοκούν, να αφήσουν αυτές τις βρώμικες δουλειές, να αλλάξουν προσανατολισμό και να ρθούν να εργαστούν για να βγάλουμε την ειρήνη, που την κλείσαμε με βράχο βαθιά στη σπηλιά, ,όπως θα ήθελε και ο Αριστοφάνης.
Στη δε νεολαία αφήνουν ένα μήνυμα, Τον ηρωισμό να μην στρέφουν στα πεδία των μαχών, αλλά να τον αξιοποιούν για τα ιδανικά της οργανωμένης δημοκρατικής συλλογικής ζωής, και χαίρονται τα αγαθά της ζωής, το ψωμί, τα βιβλία, τη ελευθερία και με ιερό χρέος να τα διαφυλάξουν και για τις επόμενες γενιές. Αγαπητοί μαθητές:
Οι παππούδες σας, οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι αγράμματοι και αναλφάβητοι, όχι γιατί δεν αγαπούσαν τα γράμματα, αλλά γιατί τα σχολεία στο διάστημα 1940-1944 τα έκαιγε ο κατακτητής και στο διάστημα 1944-1949 τα ρήμαζε ο εμφύλιος. Εσείς έχετε διπλό χρέος: Το μεράκι τους για τα γράμματα να το πολλαπλασιάσετε και εμφύλιο πόλεμο να μην επαναλάβετε. Και την ελληνική σημαία ψηλά: Ψηλά στις προμετωπίδες των διεθνών διασκέψεων, στα επιστημονικά συνέδρια, στα κατάρτια της εμπορικής ναυτιλίας στα πέρατα της γης. στις αρχαίες κολόνες του πολιτισμού.
Μόνο τότε οι ψυχές των ηρώων μας θα είναι αναπαυμένες και δικαιωμένες. Ο αγώνας του 1940 δεν είναι ούτε τωρινός ούτε χτεσινός. Είναι ο αιώνιος αγώνας των Ελλήνων για την ανθρώπινη αξία. Ας συναντήσουμε τη θυσία των ηρώων στα λόγια του ποιητή:

«Ομπρός, παιδιά και δε βολεί μονάχος του ν' ανέβει ο ήλιος..
Σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε απ' τη λάσπη
Σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε από το γαίμα
Σπρώχτε με χέρια και κεφάλια, για να αστράψει ο ήλιος Πνεύμα!»





***Η ομιλία αυτή γράφτηκε από τον καθηγητή Πέτρο Τζίμα

Σύνδεσμος Φιλολόγων ν. Τρικάλων

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Τρικάλων αισθάνεται την ανάγκη να συγχαρεί τους εκλεκτούς συναδέλφους φιλολόγους κ.κ. Σκαλιά Κων/νο [ α΄ βραβείο ] και Δραγούτσου – Κουρσοβίτη Χρύσα [ εύφημος μνεία ] για τη βράβευσή τους κατά τον Πανελλήνιο Λογοτεχνικό διαγωνισμό που προκηρύχτηκε από το Σύνδεσμο Φιλίας « ΕΛΛΑΣ- ΚΥΠΡΟΣ » σε συνεργασία με του Υπουργείο Παιδείας και πολιτισμού Κύπρου. Θεωρούμε ότι τέτοιου είδους διακρίσεις τιμούν ιδιαίτερα τον κλάδο μας και ανεβάζουν τον εκπαιδευτικό φιλόλογο στη θέση που του ταιριάζει.

Θερμά συγχαρητήρια

Ο πρόεδρος του Σ.ΦΙ.Τρικάλων

Τζίμας Πέτρος

ΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ Οι αλήθειες των αριθμών

Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ενημερώνει…

 Στον καπνό υπάρχουν περίπου 60 καρκινογεννητικοί παράγοντες.
 Οι καπνιστές έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να προσβληθούν από αναπνευστικά προβλήματα απ’ ό,τι οι μη καπνιστές.
 Οι καπνιστές εμφανίζουν καρκίνο των πνευμόνων σε ποσοστό 30%, όταν το ποσοστό αυτό για τους μη καπνιστές είναι μόλις 0,03%.
 4.000.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο τον κόσμο εξαιτίας του καπνίσματος.

Και προειδοποιεί:

 Τα επόμενα είκοσι χρόνια το τσιγάρο θα εξελιχθεί σε πρώτη αιτία θανάτου, ξεπερνώντας ακόμη και το άθροισμα των θανάτων από Έιτζ, φυματίωση, τροχαία, φόνους και αυτοκτονίες.
 Τα 4.000.000 θανάτων θα φτάσουν τα 10.000.000


ΟΤΑΝ ΚΟΨΕΤΕ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ:

Σε 20 λεπτά: Η πίεση του αίματος και οι σφυγμοί πέφτουν στο κανονικό.
Η θερμοκρασία των άκρων ανεβαίνει στο κανονικό.

Σε 8 ώρες: Το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα πέφτει στο κανονικό.
Το οξυγόνο ανεβαίνει στα φυσιολογικά επίπεδα.

Σε 24 ώρες: Μειώνεται η πιθανότητα καρδιακής προσβολής.

Σε 48 ώρες: Ενδυναμώνει η γεύση και η όσφρηση.

Σε 72 ώρες: Η αναπνοή αρχίζει να λειτουργεί ομαλότερα.
Αυξάνεται η χωρητικότητα των πνευμόνων.

Από 2 εβδομάδες έως 3 μήνες: Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται.
Το περπάτημα γίνεται ευκολότερο.
Η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30%.

Από 1 έως 9 μήνες: Σταματάει ο βήχας και η κούραση. Η αναπνοή διαρκεί περισσότερο.
Αρχίζει η ανάπλαση του ενδοθηλίου των βρόγχων.

Μετά από 5 χρόνια: Ο θάνατος από καρκίνο του πνεύμονα στο μέσο καπνιστή (ένα πακέτο την ήμερα) μειώνεται (κατά 50%) από 137 ανά 100.000 σε 72 ανά 100.000.

Μετά από 10 χρόνια: Οι προκαρκινικές κυψέλες αντικαθίστανται.
Οι πιθανότητες άλλων καρκίνων (στόματος, λάρυγγα, οισοφάγου), κύστεων (νεφρών και παγκρέατος) μειώνονται.




Κάπνισμα, μια λέξη ασήμαντη , Μέσα σ’ όλες τις άλλες, Αλλά αλήθεια… ,Ποιος ξέρει τη σημασία της; Λίγοι τη γνωρίζουν,Αυτοί που ψάχνουν. Κι όταν τη βρουν , Δε θέλουν να ξανακούσουν Γι’ αυτή τη λέξη. Γιατί; Απλά αυτή η λέξη σημαίνει: «Θάνατος»

Και το τσιγάρο έχει την ιστορία του…

Αν το όνομα του Χριστόφορου Κολόμβου έχει συνδεθεί με την ανακάλυψη της Αμερικής, άλλο τόσο έχει συνδεθεί και με τη συνήθεια του καπνίσματος.
Όταν οι πρώτοι θαλασσοπόροι αποβιβάστηκαν το 1492 στο νησί των Αντιλλών Ταμπάκο, (το όνομα δε χρειάζεται επεξήγηση) αντίκρισαν έκπληκτοι τους ιθαγενείς να καπνίζουν. Το φυτό, που ονομάστηκε «ταμπάκο», θεωρούνταν ιερό και η χρήση του ήταν διαδεδομένη σε όλα τα νησιά του αρχιπελάγους των Μπαχάμας.
Η επίσημη γνωριμία των Ευρωπαίων με το κάπνισμα πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1590, όταν επέστρεψαν στην Αγγλία οι πρώτοι άποικοι της Αμερικής. Έκπληκτοι οι κάτοικοι του Πλίμουθ – που είχαν συγκεντρωθεί στο λιμάνι για να τους υποδεχτούν- αντίκρισαν τον σερ Ουόλτερ Ράλεϊ και τους φίλους του να κρατούν «κάτι περίεργα λεπτά όργανα» και να βγάζουν καπνό από τη μύτη τους, καθώς στέκονταν στα κατάστρωμα του πλοίου.
Η γοητεία που ασκούσε η «παράδοξη» αυτή συνήθεια ήταν άμεση και ισχυρή. Τα… σύννεφα του καπνού γέμισαν τα σαλόνια της αριστοκρατίας και όλοι μιλούσαν για τις θρησκευτικές του ιδιότητες . Όμως η εποχή της αθωότητας έλαβε τέλος. Άρχισαν να εκδηλώνονται οι πρώτες αντιδράσεις από εκκλησιαστικούς και επιστημονικούς κύκλους. Έτσι άρχισαν οι απαγορεύσεις, για να αρθούν αργότερα μπροστά στο οικονομικό όφελος που επέφεραν οι εισαγωγικοί δασμοί του καπνού στα κρατικά ταμεία. Οι κυβερνήσεις επανεξέτασαν το θέμα και το κάπνισμα αποποινικοποιήθηκε.
Τελικά το κάπνισμα επιβλήθηκε, αφού σήμερα οι άνθρωποι που καπνίζουν παγκοσμίως υπολογίζονται σε 1,1 δισεκατομμύριο, παρά τις προειδοποιήσεις των ειδικών ότι….

Το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία.


Αρχίζεις το κάπνισμα στο σχολείο, στη δουλειά, στο στρατό, στην παρέα. Πάντοτε κάποιος φίλος ή φίλη σου ανάβει το πρώτο τσιγάρο. Σε πιάνει βήχας, ζαλάδα, αηδία, αναγούλα, εμετός, αλλά παρασύρεσαι, γιατί…

 Πρέπει να φανείς δυνατός.
 Θέλεις να κάνεις κάτι σημαντικό, να επιδειχθείς.
 Για να γίνεις αποδεκτός από την παρέα και να μην υστερείς από τους άλλους.
 Από περιέργεια και μιμητισμό.
 Γιατί πιστεύεις στο μύθο ότι το κάπνισμα μας λύνει τα προβλήματα και μας οδηγεί στην απόλαυση.
 Γιατί η δύναμη της διαφήμισης είναι μεγάλη.

Μετά μπαίνει η μικρή ή μεγάλη συνήθεια στη ζωή μας:
Πολύχρωμα πακέτα, σπίρτα, αναπτήρες, η απασχόληση του χεριού, το ρούφηγμα του καπνού…
Στην αρχή φανταζόμαστε ότι μπορούμε να το κόψουμε αργότερα, όποτε το θελήσουμε. Έπειτα ξεκινάει η ψυχολογική εξάρτηση, που σιγά-σιγά μεγαλώνει.
Κι όταν δεν έχουμε τι άλλο να κάνουμε, καπνίζουμε.



Θυμήσου όμως:
Με το κάπνισμα…

 Σκεφτόμαστε πιο δύσκολα
 Νυστάζουμε και κουραζόμαστε εύκολα
 Μυρίζει η αναπνοή μας
 Και κυρίως κινδυνεύουμε να πάθουμε καρδιακά και αναπνευστικά νοσήματα
 Τέλος αυξάνεται ο κίνδυνος να προσβληθούμε από καρκίνο.

Κάπνισμα
Ανόητη συνήθεια
Ρωτάω ποιος την άρχισε.
Κανείς δεν ξέρει.
Ίσως και να μην μάθει ποτέ, γιατί το
Νήμα της ζωής του σύντομα θα κοπεί.
Όμως αν είχε αντισταθεί,
Σίγουρα θα είχε σωθεί.


Αλλά δεν είναι μόνο οι ζωές που χάνονται εξαιτίας του τσιγάρου, αλλά και η πρώιμη θνησιμότητα που παρατηρείται. Η ζωή ενός καπνιστή ελαττώνεται κατά 8-10 χρόνια από αυτήν του μη καπνιστή και ίσως με νέες έρευνες η απώλεια ζωής να ανέλθει στα 18 έτη, όταν μάλιστα η κατάχρηση καπνού είναι άνω της τάξεως των 3 πακέτων ημερησίως. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο οικονομικό κόστος. Μεγάλα ποσά ξοδεύονται για την θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενειών ενώ το έμμεσο κόστος που προκαλείται από την απώλεια παραγωγικότητας είναι ακόμη μεγαλύτερα.
Στην Αμερική το συνολικό κόστος για το 1985 είναι 65 δισ. δολάρια. Δηλαδή το 12% περίπου του προϋπολογισμού, εξαιρουμένων των αμυντικών δαπανών. Στην Ελλάδα το 1978 το κόστος νοσοκομειακής περίθαλψης εξαιτίας του καπνίσματος ήταν 3,2 δισεκατομμύρια δραχμές ή το 6,6% των συνολικών δαπανών για την Υγεία. Στο δημοσιονομικό πρέπει να προστεθεί και η δαπάνη για ημεραργίες, αναπηρίες και πρόωρες συντάξεις. Οι οικονομικές επιπτώσεις από το κάπνισμα σε παγκόσμια κλίμακα ανέρχονται σε δαπάνες της τάξεως των 100 δισ. δολαρίων το χρόνο για γιατρούς, φάρμακα, επιδόματα ανεργίας λόγω νόσου και εγχειρήσεων.

Το κάπνισμα είναι τόσο ζημιογόνο στην Εθνική Οικονομία, ώστε οι επιπτώσεις του ανέρχονται σε 10 τον αριθμό, δηλαδή:
1) Απώλεια ζωής πρόωρα.
2) Αυξημένη ζωής νοσηρότητα.
3) Άδεια λόγω νόσου.
4) Φάρμακα.
5) Τα ημερομίσθια σε συνδυασμό με μείωση παραγωγικότητας ανέρχονται στις ΗΠΑ σε 60 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο.
6) Πολλές ασφαλιστικές εταιρίες δεν ασφαλίζουν καπνιστές.
7) Έξοδα καθαριότητας.
8) Σπατάλη διαφημίσεων κάπου 2,5 δισ. το χρόνο παγκοσμίως.
9) Εμβόλια για 6 ασθένειες και
10) Καταστροφή του περιβάλλοντος από πυρκαγιές.
Οι οικονομικές επιπτώσεις στον καπνιστή και την οικογένειά του στα 40 χρόνια καπνιστικής ζωής, δημιουργούν δαπάνες με σημερινές τιμές της τάξεως των 30 - 60 εκατ. δραχμών. Ένας μη καπνιστής με τα χρήματα του τσιγάρου έκτισε σπίτι και στην είσοδο του σπιτιού του κρέμασε πινακίδα με τα εξής λόγια «Ο έτη τεσσαράκοντα μηδέποτε καπνιστής, το δε μη δαπανώμενον κατ’ έτος εκτοκήσας τούτον κτήμα αποκτά κι υγείαν 10 έτη, τον βίον του προσθέτει». Εξοικονομεί λοιπόν πολλά χρήματα με τα οποία θα έκτιζε ένα διαμέρισμα στα 40 χρόνια καπνιστικής ζωής βοηθώντας την οικογένειά του. Γενικά καλύτερα να έκαιγε τα χρήματά του παρά να κάπνιζε, καίγοντας την ίδια του τη ζωή με την πληθώρα τόσων νοσημάτων (καρκίνος πνευμόνων, βρογχίτις, εμφύσημα πνευμόνων, αρτηριοσκλήρωση, καρδιοπάθειες) και αποφεύγοντας (διακόπτοντας το κάπνισμα που είναι αυτοκτονία με δόσεις) μία ενδεχόμενη αναπηρία ζωής ή και πρόωρο θάνατο.
Η μία από της 10 εντολές του Θεού λέγει: «ου φονεύσεις». Αυτό όμως δεν ισχύει μόνο προς τους άλλους αλλά και για τον ίδιο μας τον εαυτό, τον οποίο δεν έχουμε το δικαίωμα να φονεύσουμε με οποιονδήποτε τρόπο όπως π.χ. είναι το κάπνισμα.

ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Η αύξηση της συχνότητας των ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα δείχνει την ανάγκη για τη λήψη κάθε δυνατού μέτρου για την ελάττωση του καπνίσματος φυσικά η αγωγή υγείας είναι το σπουδαιότερο μέτρο, όμως η απαγορευτική νομοθεσία βοηθάει σε πολλές περιπτώσεις. Για παράδειγμα η κατανάλωση καπνού στη Νορβηγία, που έχει αυστηρή αντικαπνιστική νομοθεσία, είναι πολύ μικρότερη παρά στη Βρετανία, που ακόμα βασίζεται στην εθελοντική συμφωνία με τη βιομηχανία, και η θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα σε άρρενες ηλικίας 60 - 69 ετών στη Βρετανία είναι τριπλάσια από ότι στη Νορβηγία. Για τον έλεγχο του καπνίσματος έχουν χρησιμοποιηθεί δυο κατηγορίες νόμων. Η πρώτη κατηγορία επιδιώκει να επηρεάσει την παραγωγή και πώληση καπνού και η άλλη επιδιώκει την αλλαγή των καπνιστικών συνηθειών. Μεταξύ των δυο αυτών μεγάλων κατηγοριών υπάρχουν οι παρακάτω υποδιαιρέσεις:
α) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΠΝΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΠΩΛΗΣΗ ΤΣΙΓΑΡΩΝ.
1) Έλεγχος της διαφημίσεως και προαγωγής των πωλήσεων
2) Προειδοποιήσεις σχετικά με την υγεία στα πακέτα των τσιγάρων και δήλωση της περιεκτικότητας σε πίσσα και νικοτίνη.
3) Περιορισμός των επικίνδυνων ουσιών τον καπνό.
4) Περιορισμοί στις πωλήσεις σε νεαρά άτομα.
5) Οικονομικά μέτρα (φορολογία κ.λπ.).

β) ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ ΤΩΝ ΚΑΠΝΙΣΤΩΝ

1) Απαγορεύσεις για το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους.
2) Απαγορεύσεις για το κάπνισμα τον τόπο εργασίας.
3) Υποχρεωτική αγωγή υγείας για το κάπνισμα.

Το 1974 η Επιτροπή Ειδικών για το κάπνισμα και την υγεία της Παγκόσμιας Οργανώσεως Υγείας καθόρισε τις κατευθυντήριες γραμμές για το σχεδιασμό προγραμμάτων αγωγής υγείας στον τομέα του καπνίσματος. Οι κυριότερες από τις συστάσεις υγείας της Επιτροπής ήταν:
1) Η εκπαίδευση στο θέμα κάπνισμα και υγεία, αν και αποτελεί μια ανεξάρτητη δραστηριότητα, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν τμήμα της γενικότερης εκπαίδευσης σε θέματα υγείας.
2) Τα θετικά σημεία της επιλογής του μη καπνιστή θα πρέπει να τονίζονται περισσότερο από τα αρνητικά αποτελέσματα του καπνίσματος.
3) Η αγωγή των παιδιών σε θέματα υγείας θα πρέπει να αρχίζει από το σπίτι και το Δημοτικό Σχολείο και να επαναλαμβάνεται σε διάφορα στάδια της υπόλοιπης εκπαιδεύσεως, έτσι ώστε να διατηρείται και να ενισχύεται η αποτελεσματικότητα των μηνυμάτων της.

Πέμπτη 28 Ιανουαρίου 2010

Εμείς και ο πόλεμος*

« ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ»

Ο Αντισθένης, όταν του είπε κάποιος ότι ο πόλεμος θα καταστρέψει τους φτωχούς, απάντησε: « ίσα – ίσα θα δημιουργήσει περισσότερους».

Στην παρούσα δημοσίευση θα προσπαθήσω να απαντήσω σε μερικά ερωτήματα που δέχτηκα από ένα νέο σε πρόσφατη συζήτηση μαζί του σχετικά με τον αμερικάνικο πόλεμο εναντίον της ανθρωπότητας. Προσπάθησα να απαντήσω όσο πιο ειλικρινά και ανώδυνα μπορούσα.

Αλήθεια πόσο μας αφορά ένας πόλεμος;

Κάθε πόλεμος μας αφορά μόνο και μόνο γιατί είναι μια ανεξέλεγκτη πρακτική επίλυσης διαφορών και γιατί η αποχή μας περνάει το μήνυμα ότι ο πόλεμος είναι υπόθεση άλλων που δεν μπορούν – δήθεν - να λύσουν διαφορετικά τα έντονα προβλήματα που προέκυψαν.

Ο πόλεμος αυτός είναι η έσχατη λύση;

Και βέβαια όχι. Είναι δυνατό η διεθνής κοινότητα να παραδέχεται ότι εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια επίλυσης των προβλημάτων και της απόμεινε ως μόνη διέξοδος ο πόλεμος, μια πρακτική που χρησιμοποιούσαν οι βάρβαροι και υπανάπτυκτοι άνθρωποι και λαοί πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια; Είναι δυνατό να χρεώσουμε στους σύγχρονους δημοκρατικούς λαούς όλου του κόσμου μια τέτοια ανικανότητα; Είναι δυνατό να πιστέψει κανείς ότι ο πόλεμος λύνει προβλήματα; Είναι δυνατό ολόκληρη η ανθρωπότητα να σκύψει το κεφάλι σε έναν τέτοιο εκβιασμό; Αν μετά από τόσα χρόνια πολιτισμού επιλέγουμε τη λύση του πολέμου, τότε είμαστε αξιολύπητοι! Αν μετά από τόσα χρόνια αφήνουμε κληρονομιά στους μεταγενέστερους τα δεινά ενός πολέμου, την πείνα, την αρρώστια, την εκμετάλλευση, τη βία, τη φτώχεια, την αγραμματοσύνη και τη μιζέρια, τότε ας υποκύψουμε ξανά στις επιταγές του πολέμου και ας γυρίσουμε πάλι στην αρχή. Αλλά ποιος μας εγγυάται ότι δεν θα κάνουμε πάλι τα ίδια λάθη;

Ο πόλεμος ποιον εξυπηρετεί;

Είναι βέβαιο πως κάθε πόλεμος εξυπηρετεί συμφέροντα, κυρίως οικονομικά συμφέροντα των ισχυρών. Έτσι και τούτη τη φορά με άλλοθι το τυραννικό καθεστώς του Ιράκ και την πιθανή ύπαρξη και χρήση χημικών – πυρηνικών όπλων καλείται η διεθνής κοινότητα να πάρει θέση υπέρ ενός πολέμου, που τον υποκινούν και τον στηρίζουν κυρίως οι ΗΠΑ, κι όσοι δεν το πράξουν είναι προδότες της διεθνούς νομιμότητας ή υπερασπιστές του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεϊν.

Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών ποιος είναι;

Οι διεθνείς οργανισμοί και κυρίως ο ΟΗΕ δεν ήταν πάντα και δεν είναι και τώρα σε θέση να υπερασπιστούν τις αρχές τις οποίες κλήθηκαν να υπηρετήσουν, όταν δημιουργήθηκαν. Τέτοιες αρχές είναι: η διασφάλιση της ειρήνης, η κοινωνική συνοχή, η επίλυση παγκοσμίων προβλημάτων, η αλληλεγγύη των λαών, η συνεργασία, η εφαρμογή της διεθνούς νομιμότητας. Τώρα πια φαίνεται καθαρά πως για τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας δεν αρκεί η δράση ενός διεθνούς οργανισμού, απαιτείται και η δυναμική παρουσία και ενεργός δράση των ατόμων και των λαών.

Λέτε ότι μπορούμε να σταματήσουμε αυτόν τον πόλεμο; Μήπως εθελοτυφλείτε;

Και βέβαια δεν εθελοτυφλούμε. Και βέβαια πιστεύουμε στο σταμάτημα αυτού του εγκλήματος. Αυτό συμβαίνει, γιατί πιστεύουμε ότι η δύναμη των λαών και των μαζών είναι αξεπέραστη, η ισχύς είναι τεράστια, ειδικά, όταν οι λαοί είναι ενωμένοι και οι στόχοι τους κοινοί. Αυτή η πίστη ισχύει για όλους, περισσότερο όμως για μας τους εκπαιδευτικούς που καθημερινά διδάσκουμε πως «το καλό είναι και εφικτό».

Ποιο ρόλο θα παίξει η ενότητα σε αυτόν τον αγώνα ;

Για κάθε μαζικό αγώνα η ενότητα είναι η βασικότερη εγγύηση της επιτυχίας του. Οι Αμερικάνοι κατάφεραν να διασπάσουν την ενότητα της Ευρώπης με την πρωτοβουλία των «8». Εμείς ως λαός δεν έχουμε την πολυτέλεια να διασπάσουμε την ενότητα του αγώνα κατά του πολέμου, εκτός αν επιδιώκουμε και από την υπόθεση της ειρήνης να κερδίσουμε μικροκομματικά οφέλη χωρίζοντας τους πολίτες σε φιλοπόλεμους Αμερικανόφιλους και σε αδιάφορους περιπατητές ή αν επιδιδόμαστε σε μια υπερφίαλη φιλολογία ρομαντικών φιλειρηνιστών. Ο απλός πολίτης θα πειστεί για την αποτελεσματικότητα των συλλαλητηρίων και των σχετικών εκδηλώσεων μόνο όταν δει όλους τους φορείς ενωμένους και αποφασισμένους.

Ο ρόλος της Ελλάδας ποιος είναι;
Η Ελλάδα πιστή στον πολιτισμό της , στις αρχές της, τις αξίες της οφείλει να σταθεί μακριά από τέτοιες λογικές και να προσπαθήσει με όλες τις δυνάμεις της να προωθήσει όλες εκείνες τις διαδικασίες που θα στηρίξουν και θα οδηγήσουν στην ειρηνική επίλυση του προβλήματος. Η χώρα μας εξάλλου δεν είχε και τις καλύτερες εμπειρίες στο παρελθόν, όταν υπηρέτησε με ή χωρίς τη θέλησή της τέτοιες πρακτικές. Στόχος θα πρέπει να είναι όχι η αναβολή του κακού, αλλά η εξασφάλιση μιας διαρκούς, δίκαιης, στέρεας, ανθρώπινης ειρήνης. Οφείλει πάση θυσία να «πολεμήσει τον πόλεμο».

Η δική μας ευθύνη ποια είναι;

Η συμμετοχή. Η συμμετοχή σε ό,τι στοχεύει στη διασφάλιση της ειρήνης, στην απονομή της δικαιοσύνης και σε ό,τι υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και κυρίως τα δικαιώματα εκείνων που από τη φύση τους ή από τη θέσης τους αδυνατούν να τα προασπίσουν από μόνοι τους. Αυτό είναι το στοιχειώδες καθήκον ενός αληθινού και ελεύθερου πολίτη αυτού του πλανήτη. Το μέγεθος της ατομικής ευθύνης σε τέτοιες περιπτώσεις είναι τεράστιο. Ο Ν. Καζαντζάκης έγραφε « αν δεν σωθεί η γης, θα φταίω εγώ». Παλεύουμε για ένα κόσμο όπου δεν θα υπάρχουν αδύνατοι και ισχυροί και επειδή αυτό φαίνεται λίγο μακρινό, ας φτιάξουμε τουλάχιστο ένα κόσμο «όπου οι αδύνατοι θα είναι ασφαλείς και οι ισχυροί δίκαιοι».

[ Τζίμας Πέτρος, μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Τρικάλων]


Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον Τρικαλινό τύπο την επομένη της επίθεσης των Αμερικανών στο ΙΡΑΚ

Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2010

Και τώρα τι κάνουμε ; ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΕΛΜΕΤ 27.1.2010

Για μια ακόμη φορά η ΟΛΜΕ κάλεσε τις τοπικές ΕΛΜΕ να πραγματοποιήσουν γενικές συνελεύσεις προκειμένου να αποφασίσουν για την πρότασή της σχετικά με τη δράση του κλάδου στο προσεχές μέλλον ( δράση, κινητοποιήσεις, διεκδικήσεις κλπ).
Για μια ακόμη φορά η συνέλευση αυτή δεν ανακοινώθηκε στους εκπαιδευτικούς με επισκέψεις μελών στα σχολεία του νομού μας, αλλά με ανακοινώσεις μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Για μια ακόμη φορά -όπως άλλωστε αναμενόταν-η συνέλευση δεν είχε απαρτία όχι γιατί δεν συμμετείχε ο απαιτούμενος αριθμός των καθηγητών σύμφωνα με το καταστατικό της ένωσης, αλλά γιατί ο αριθμός των παρόντων ήταν λίγο μεγαλύτερος από τον αριθμό των μελών του Δ.Σ. ( να θυμηθούμε ότι οι καθηγητές στα Τρίκαλα είναι πάνω από 1500! ). Την αποτυχία αυτή τη γνώριζαν και τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΛΜΕΤ καθόσον τα τελυταία χρόνια -τουλάχιστον 15 -δεν πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση με τέτοιο αντικείμενο.
Για μια ακόμη φορά κλήθηκε το Δ.Σ. να συνεδριάσει για να αποφασίσει για τη στάση που θα κρατήσει στη συνέλευση προέδρων που θα γίνει στην Αθήνα. )Επειδή η όποια απόφαση δεν έχει τη νομιμοποίηση της βάσης, συνήθως οι πρόεδροι ψηφίζουν λευκό).

Στο σημείο αυτό γεννιούνται διάφορα ερωτήματα:

1) Αφού η ΟΛΜΕ γνωρίζει το πρόβλημα γιατί δεν αλλάζει τη διαδικασία με την οποία παίρνονται οι αποφάσεις; Εξυπηρετείται σε κάτι η ίδια;

2) Δεν είναι πολύ πιθανό να αλλιώνεται η βούληση της βάσης, εφόσον αυτή δεν εκφράζεται;


3)Αφού οι γενικές συνελεύσεις, ως τρόπος απόφασης, δεν "περπατάνε" γιατί δεν σκεφτόμαστε έναν άλλο τρόπο λήψης αποφάσεων, π.χ. κάλπες στα σχολεία, το αποτέλεσμα των οποίων, θα είναι ένας οδηγός για τους συνδικαλιστές και θα καταγράφει το κλίμα που υπάρχει στον κλάδο; Μήπως αναιρείται η συλλογικότητα του κλάδου;
4) Γιατί ως κλάδος δεν τολμάμε μια αλλαγή του καταστατικού μας προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τυπικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες για αυτά τα θέματα;
5) Ποιον βολεύει η παρούσα κατάσταση;

6) Το ότι δεν πιστεύουμε πια στη συλλογική δράση, αυτό σημαίνει ότι δικαιολογείται τέτοια αδράνεια από όλους;


7) Αναζητήσαμε ποτέ με τόλμη και ειλικρίνεια απάντηση στο ερώτημα γιατί ο συνδικαλισμός περνάει αυτή την κρίση και είναι τόσο αναξιόπιστος;
8) Γιατί δεν ασχολούνται με το συνδικαλισμό νέοι συνάδελφοι; Τους ονομάζουμε τεμπέληδες και ξεμπερδεύουμε; Είναι τόσο εύκολη η απάντηση στο ερώτημα αυτό;

9) Είναι πειστικός ο ισχυρισμός ότι φταίνε οι καθηγητές που δεν προσέρχονται στις συνελεύσεις επειδή αναζητούν προσωπικές λύσεις για τα προβλήματά τους ( οικονομικά, υπηρεσιακά, ασφαλιστικά, μεταθέσεις, αποσπάσεις κλπ); Έτσι και αλλιώς στην εποχή μας οι περισσότεροι Έλληνες αυτό κάνουν.
10) Είναι δυνατό να υποστηρίζουμε ότι στο πρόβλημά μας δεν υπάρχει λύση;
11) Αλήθεια η ΕΛΜΕΤ πότε θα συγκροτηθεί σε σώμα;
12) Γιατί δεν σκεφτόμαστε τη διετή θητεία στην ΕΛΜΕΤ;
Κάθε κρίση είναι μια μεγάλη ευκαιρία να αλλάξουμε τακτική, συμπεριφορά, νοοτροπίες, αντιλήψεις, στάση, πρόγραμμα, δράσεις κλπ. Είναι μια ευκαιρία να επιχειρήσουμε μια άλλη προσέγγιση στα συνδικαλιστικά μας θέματα και τα γενικότερα θέματα που απασχολούν τον κλάδο μας. Διάφορες σκέψεις κάνω, έτοιμες λύσεις δεν έχω, προτίθεμαι όμως βα βοηθήσω στην αναζήτησή τους.
Και αν κάνουμε λάθος και αποτύχουμε ξανά, θα ρωτήσει κάποιος;
Ας αποτύχουμε λέω εγώ, τουλάχιστο θα λέμε ότι προσπαθήσαμε. Εξάλλου το λάθος δεν είναι αποκλειστικό δικαίωμα κάποιων ! Όλοι έχουμε δικαίωμα σ΄αυτό.
Πέτρος Τζίμας, μέλος της ΕΛΜΕΤ

Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2010

Θέματα Αρχαίων Ελληνικών Γ΄ Λυκείου 2002 απαντήσεις

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α. Μετάφραση:
Δηλαδή στις άλλες ικανότητες, όπως ακριβώς εσύ λες, αν κάποιος ισχυρίζεται ότι είναι ικανός αυλητής ή (ικανός) σε οποιαδήποτε άλλη τέχνη, στην οποία όμως δεν είναι, γελούν εις βάρος του ή οργίζονται και σι συγγενείς του πλησιάζοντάς τον τον συμβουλεύουν σαν να είναι τρελός· στη δικαιοσύνη, όμως, και στην άλλη πολιτική αρετή, παρόλο που γνωρίζουν για κάποιον ότι είναι άδικος, αν αυτός ο ίδιος λέει την αλήθεια ενάντια στον εαυτό του μπροστά σε πολλούς άλλους, πράγμα το οποίο θεωρούσαν στην πρώτη περίπτωση ότι είναι σωφροσύνη, το να λέει δηλαδή την αλήθεια, στη δεύτερη περίπτωση (το θεωρούν) τρέλα και ισχυρίζονται ότι πρέπει να λένε όλοι ότι είναι δίκαιοι, είτε είναι είτε όχι, διαφορετικά (λένε) ότι είναι τρελός αυτός που δεν προσποιείται ότι είναι δίκαιος· με την ιδέα ότι είναι ανάγκη ο καθένας χωρίς εξαίρεση κατά τούτο τον τρόπο να συμμετέχει σ’ αυτή, διαφορετικά να μην συγκαταλέγεται ανάμεσα στους ανθρώπους. Ότι, λοιπόν, εύλογα δέχονται κάθε άνθρωπο ως σύμβουλο γι’ αυτήν την αρετή εξαιτίας του ότι νομίζουν πως όλοι μετέχουν σ’ αυτή, αυτά τα επιχειρήματα φέρνω.

Β 1.
Ο Πρωταγόρας προκειμένου να αποδείξει ότι η αρετή διδάσκεται χρησιμοποιεί μια εμπειρική απόδειξη που προκύπτει μέσα από την καθημερινή συμβίωση των ανθρώπων. Αν κάποιος ισχυριστεί ότι γνωρίζει κάποια τέχνη, ενώ αυτό δεν ισχύει, τότε σι άλλοι τον περιγελούν ή αγανακτούν μαζί του και τον συμβουλεύουν σαν να είναι τρελός. Αν παραδεχτεί βέβαια την άγνοιά του, αυτό θεωρείται δείγμα σύνεσης. Αντίθετα χαρακτηρίζεται τρελός όποιος παραδέχεται ανοιχτά, μπροστά σε όλους τους συμπολίτες του, ότι είναι άδικος, ακόμη και αν πραγματικά είναι άδικος. Όποιος δε διαθέτει την αιδώ και τη δίκη δεν μπορεί να αποτελεί μέλος της ανθρώπινης κοινωνίας. Αυτό κατά τον Πρωταγόρα, αποδεικνύει ότι όλοι πρέπει να διαθέτουν την πολιτική αρετή, η οποία είναι απαραίτητο στοιχείο της κοινωνικής συμβίωσης, και ότι ο άνθρωπος οφείλει και μπορεί να αποκτήσει την αρετή μέσω της διδασκαλίας. Η επιχειρηματολογία του Πρωταγόρα δεν είναι ιδιαίτερα πειστική, καθώς στηρίζεται σε δεδομένα που δεν έχουν καθολική ισχύ.

Β2. Όπως αναφέρει ο Πρωταγόρας στη δεύτερη παράγραφο της 5ης ενότητας, οι άνθρωποι δεν επιπλήττουν και δεν προσπαθούν να σωφρονίσουν τα «θύματα» της τύχης και της φύσης, επειδή αυτά δεν φέρουν καμιά ευθύνη για την κατάστασή τους. Κανείς, λοιπόν, δεν επιπλήττεται επειδή είναι άσχημος, μικροκαμωμένος ή ασθενικός, αλλά δέχεται το γενικό οίκτο, αφού τα ελαττώματά του οφείλονται στην τύχη ή τη φύση και είναι μη εξαλείψιμα Αντίθετα, οι άνθρωποι εξοργίζονται, τιμωρούν και νουθετούν εκείνους που λόγω αδιαφορίας δεν έχουν τις αρετές που αποκτώνται με φροντίδα, άσκηση και διδασκαλία. Τα ηθικά, λοιπόν, σφάλματα είναι εκείνα που επισύρουν, κατά τον Πρωταγόρα, την οργή και τιμωρία.

Β3. Σύμφωνα με τα στοιχεία του μεταφρασμένου κειμένου επιβάλλονται κυρώσεις από την πόλη σε αυτούς οι οποίοι παραβιάζουν τους νόμους. Οι κυρώσεις αυτές ονομάζονται στην Αθήνα καθώς και σε πολλά άλλα μέρη «ευθύνες», επειδή στόχος της δικαιοσύνης είναι να ξαναβάλει τους παραβάτες στην ευθεία. Αυτό αποδεικνύει, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, το «διδακτόν» της αρετής. Οι κυρώσεις λοιπόν που επιβάλλονται στους παραβάτες έχουν ως σκοπό το σωφρονισμό τους και όχι την εξόντωσή τους ή την εκδίκηση από την πλευρά της πόλης. Η άποψη αυτή του Πρωταγόρα είναι σίγουρα πολύ προοδευτική, αφού η επικρατούσα άποψη της εποχής εκείνης ήταν ότι η τιμωρία είναι ανταπόδοση για το σφάλμα που διέπραξε ο παραβάτης. Αποδίδει λοιπόν στις κυρώσεις το περιεχόμενο της «κολάσεως » (δηλαδή του σωφρονισμού ) και όχι της «τιμωρίας » (δηλαδή της εκδίκησης).

Β4. Σχολικό βιβλίο σελίδα 56: «Η μέθοδος του Πρωταγόρα στο σημείο αυτό ».

Β5. καταγελῶσιν: γέλιο, γελαστός
Εἰδῶσιν: ιστορία, είδηση
μετέχειν: μέθεξη, σχετικός
προσποιούμενον: προσποίηση, ποίημα
ἀποδεῖξαι: δείγμα, υπόδειξη
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Εγώ λοιπών γνωρίζω ότι πολλοί έχουν κάνει για σας πολλές και γενναίες πράξεις, όχι σύμφωνα με τον τρόπο που πρόσφερε τις υπηρεσίες του ο Μειδίας, άλλοι έχοντας νικήσει σε ναυμαχίες, άλλοι έχοντας καταλάβει πόλεις, άλλοι έχοντας στήσει για χάρη της πόλης πολλά και καλά τρόπαια · αλλά όμως σε κανέναν από αυτούς δεν έχετε δώσει ποτέ ως τώρα αυτό το προνόμιο, ούτε και θα μπορούσατε να (το) δώσετε, να επιτρέπεται δηλαδή στον καθένα από αυτούς να προσβάλλει τους προσωπικούς του εχθρούς, όποτε τυχόν θέλει και με όποιον τυχόν τρόπο μπορεί. Ούτε βέβαια στον Αρμόδιο και στον Αριστογείτονα· διότι σ’ αυτούς έχουν δοθεί τα σημαντικότερα προνόμια από σας και για τις σημαντικότερες υπηρεσίες. Ούτε θα ανεχόσασταν, εάν κάποιος έγραφε επιπλέον στην επιτύμβια στήλη, «επιτρέπεται σ’ αυτούς και να προσβάλλουν όποιον τυχόν θέλουν».

Γ.2.α. καλῶς - κάλλιον - κάλλιστα
μεγάλων - μειζόνων

Γ. 2β.
Υποτακτική: εἰδῇ
Προστακτική: ἴστω
Οριστική παρατατικού: δίδοτε
Οριστική αορίστου β’: ἔδοτε
Ευκτική: δύναιτο

Γ.3.α. ὅτι πολλοί πολλά κἀγαθά ὑμᾶς εἰσίν εἰργασμένοι : Δευτερεύουσα ονοματική ειδική πρόταση που λειτουργεί ως αντικείμενο στο γνωστικό ρήμα «οἶδα». Εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο «ὅτι» κι εκφράζει αντικειμενική κρίση. Εκφέρεται με οριστική («εἰσίν εἰργασμένοι») και εκφράζει το πραγματικό.
Ευθύς λόγος: «πολλοί πολλά κἀγαθά ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι»

Γ3. β
κατά τάς λειτουργίας: εμπρόθετος προσδιορισμός της συμφωνίας
τῇ πόλει: δοτική προσωπική χαριστική
οὐδενί: έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα «δεδώκατε».
ὑβρίζειν: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο «ἐξεῖναι»
ὑπέρ μεγίστων: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας.

Θέματα Αρχαίων Ελληνικών Γ΄ Λυκείου 2002


Αρχαία Γ΄ Λυκείου 2002

Πλάτωνος Πρωταγόρας

Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον· ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐάν οὗτος αὐτὸς καθ' αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην]· ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν' οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις.
Ὅτι μὲν οὖν πάντ' ἄνδρα εἰκότως ἀποδέχονται περὶ ταύτης τῆς ἀρετῆς σύμβουλον διὰ τὸ ἡγεῖσθαι παντὶ μετεῖναι αὐτῆς, ταῦτα λέγω· ὅτι δὲ αὐτὴν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ' ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι φύσει ἢ τύχῃ, οὐδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ' ἐλεοῦσιν· οἷον τοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; Ταῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις· ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το απόσπασμα: "Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς ... ταῦτα λέγω".
Μονάδες 10

Β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τις απαντήσεις των παρακάτω ερωτήσεων:
Β1. "Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς ... ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις": Να εκθέσετε το επιχείρημα που χρησιμοποιεί στην παράγραφο αυτή ο Πρωταγόρας, για να αποδείξει το "διδακτόν" της αρετής, και να το αξιολογήσετε.
Μονάδες 10

Β2. "Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακά ... τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς": Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, οι άνθρωποι έχουν ελαττώματα που προέρχονται από τη φύση ή τυχαίους παράγοντες. Έχουν όμως και ελαττώματα που οφείλονται στην έλλειψη αγωγής. Πώς αντιμετωπίζεται στην εποχή του σοφιστή καθεμιά από τις κατηγορίες αυτές των ανθρωπίνων ελαττωμάτων στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβίωσης και γιατί;
Μονάδες 10

Β3. "... ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις": Κατά τον Πρωταγόρα, οι τιμωρίες (κολάσεις) επιβάλλονται στους ανθρώπους, όταν δε διαθέτουν την πολιτική αρετή. Σε ποιους και για ποιο λόγο επιβάλλονται κυρώσεις από την πόλη, σύμφωνα με τα στοιχεία του μεταφρασμένου κειμένου που ακολουθεί;

Πλάτωνος Πρωταγόρας (326 D-E):
Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, με τη σειρά της, τους αναγκάζει να μάθουν τους νόμους και να ζουν σύμφωνα με αυτούς, ώστε να μην ενεργούν από μόνοι τους και όπως νομίζουν οι ίδιοι [...]. Έτσι, και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόμους, αυτά τα επινοήματα των καλών, παλαιῶν νομοθετῶν, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωμα και όσους άρχονται να συμμορφώνονται με αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές ονομάζονται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα μέρη, εὐθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει [τον παραβάτη] στην ευθεία. Ενώ λοιπόν είναι τόσο μεγάλη η προσπάθεια που καταβάλλεται για την αρετή και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο, εσύ Σωκράτη εκπλήττεσαι και απορείς αν η αρετή είναι διδακτή; Το εκπληκτικό όμως θα ήταν μάλλον το να μην μπορεί να διδαχθεί η αρετή.
Μονάδες 10

Β4. Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο και τη λειτουργία του μύθου ως μεθόδου ανάπτυξης απόψεων του Πρωταγόρα και του Πλάτωνα.
Μονάδες 10

Β5. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας, απλές ή σύνθετες, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: καταγελῶσιν, εἰδῶσιν, μετέχειν, προσποιούμενον, ἀποδεῖξαι.
Μονάδες 10


Γ. Αδίδακτο κείμενο : Δημοσθένης κατά Μειδίου (169 - 170)

Ἐγὼ γὰρ οἶδ' ὅτι πολλοὶ πολλὰ κἀγάθ' ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι, οὐ κατὰ τὰς Μειδίου λῃτουργίας, οἱ μὲν ναυμαχίας νενικηκότες, οἱ δὲ πόλεις εἰληφότες, οἱ δὲ πολλὰ καὶ καλὰ τῇ πόλει στήσαντες τρόπαια· ἀλλ' ὅμως οὐδενὶ πώποτε τούτων δεδώκατε τὴν δωρειὰν ταύτην οὐδ' ἂν δοίητε, ἐξεῖναι τοὺς ἰδίους ἐχθροὺς ὑβρίζειν αὐτῶν ἑκάστῳ, ὁπότ' ἂν βούληται καὶ ὃν ἂν δύνηται τρόπον. οὐδὲ γὰρ Ἁρμοδίῳ καὶ Ἀριστογείτονι· τούτοις γὰρ δὴ μέγισται δέδονται δωρειαὶ παρ' ὑμῶν καὶ ὑπὲρ μεγίστων. οὐδ' ἂν ἠνέσχεσθ' , εἰ προσέγραψέ τις ἐν τῇ στήλῃ "ἐξεῖναι δὲ καὶ ὑβρίζειν αὐτοῖς ὃν ἂν βούλωνται".

δωρειά: δωρεά, προνόμιο.

Γ1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το κείμενο. Μονάδες 20
Γ2.α. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τους παρακάτω πίνακες, στα κενά των οποίων θα συμπληρώσετε τους τύπους που ζητούνται. (Το επίθετο να γραφεί στην πτώση, στο γένος και στον αριθμό που βρίσκεται ο τύπος που δίνεται).
Καλὰ : το Επίρρημα στους τρεις βαθμούς
μεγίστων: Το επίθετο στο θετικό και το συγκριτικό
Μονάδες 5

Γ2.β. Να γράψετε τους ζητουμένους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου :
οἶδ(α): το τρίτο ενικό πρόσωπο της υποτακτικής και προστακτικής του ίδιου χρόνου.
δεδώκατε: το ίδιο πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού και του αορίστου β´ της ίδιας φωνής.
δύνηται: το ίδιο πρόσωπο της ευκτικής στο χρόνο που βρίσκεται.

Μονάδες 5
Γ3.α. "Ἐγὼ γὰρ οἶδ' ὅτι πολλοὶ πολλὰ κἀγάθ' ὑμᾶς εἰσιν εἰργασμένοι": Να γράψετε τη δευτερεύουσα πρόταση του χωρίου αυτού, να δηλώσετε το είδος της και να προσδιορίσετε το συντακτικό της ρόλο (Μονάδες 3). Να μεταφέρετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ (Μονάδες 2).
Μονάδες 5


Γ3.β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις ή φράσεις του κειμένου: κατὰ τὰς λῃτουργίας, τῇ πόλει, οὐδενί, ὑβρίζειν, ὑπὲρ μεγίστων.
Μονάδες 5

Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2010

Απόσπασμα από σημειώσεις για τη διδασκαλία της παιδικής λογοτεχνίας*

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ –ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Αν κάποιος θελήσει να ασχοληθεί με τον τομέα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και να συνθέσει μια ιστορία της, θα προσκρούσει στο ζήτημα της χρονικής οριοθέτησης του χώρου μέσα στον οποίο αυτή δημιουργείται.
Το πρόβλημα αυτό απασχόλησε όλους τους μελετητές της σύγχρονης λογοτεχνίας και η λύση που δόθηκε είναι σχεδόν ομόφωνη : να τοποθετηθούν οι απαρχές της στα βυζαντινά ακόμη χρόνια. Οι πιο αναγνωρισμένες ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας[1] αρχίζουν την διαπραγμάτευσή τους από τον 11ο αιώνα και πιο συγκεκριμένα από το έπος του Διγενή Ακρίτα[2] για να επεκταθούν και στον ευρύτερο επικό κύκλο τραγουδιών. Η συγκεκριμένη λογοτεχνία σημαίνει και το τέλος της ακμής της βυζαντινής περιόδου και την αρχή της παρακμής.
Βάση της συλλογιστικής των ιστορικών της λογοτεχνίας μας και συγχρόνως κριτήριο για την παραπάνω οριοθέτηση αποτέλεσε η γλώσσα των επικών τραγουδιών η οποία δεν είναι βέβαια η σύγχρονη ομιλούμενη νεοελληνική αλλά σ΄ αυτή βρίσκονται στοιχεία που αργότερα μετασχηματίστηκαν στη μορφή της σημερινής γλώσσας.
Εκτός από τη γλώσσα, κριτήριο αποτέλεσαν και οι εκφραστικοί τρόποι των τραγουδιών αυτών οι οποίοι συναντιώνται και στα δημοτικά κλέφτικα τραγούδια του 18ου αιώνα δημιουργώντας, έτσι, ένα συνδετικό νήμα της λογοτεχνικής παραγωγής.
Κάποιοι μελετητές[3] μίλησαν για «υστερομεσαιωνική» ή «πρωτοελληνική» λογοτεχνία, δεχόμενοι ως σημαντικό σταθμό της ελληνικής ιστορίας την άλωση της Κωσταντινούπολης. Όμως τα πορίσματα της έρευνας μιλάνε για την απαρχή της νεολληνικής λογοτεχνίας στον 11ο αιώνα, σε μια εποχή καθαρά βυζαντινή, χωρίς να ευνοούν μια βίαιη ανακοπή της βυζαντινής δημιουργίας και άμεση αντικατάστασή τη; από την νεοελληνική, αλλά με την έννοια ότι: « μέσα στο παλιό βρίσκονται τα σπέρματα του νέου, μέσα στο νέο βρίσκονται επιβιώσεις του παλιού»[4] . Αυτό άλλωστε μπορεί να τεθεί ως γενικότερη αρχή και περιορισμός στην περιοδολόγηση της παραγωγής οποιασδήποτε εποχής.
Θεωρώντας, ως σταθμό της ιστορίας μας την άλωση της Κωσταντινούπολης και προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πεδίο συνεννόησης, μπορούμε να χωρίσουμε την νεοελληνική μας λογοτεχνία σε δύο περιόδους: 1) μια η οποία περιλαμβάνει τη περίοδο από τον 11ο αιώνα ως τα 1453 και 2) μια δεύτερη η οποία περιλαμβάνει τη λογοτεχνική παραγωγή των κατοπινών αιώνων μέχρι λίγο πριν την επανάσταση του 1821, δηλαδή το διάστημα μεταξύ 15ου και 18ου αιώνα.

11ος -15ος αιώνας

Στην πρώτη αυτή περίοδο, εκτός από τα τραγούδια του επικού κύκλου, συγκαταλέγονται τέσσερα (4) ποιήματα γραμμένα σε δημώδη γλώσσα, τα «προδρομικά»[5], το ηθικοδιδακτικό ποίημα « Σπανέας » και ένα ποίημα του Μιχαήλ Γλυκά με τίτλο « στίχοι οὕς συνέγραψε καθ’ὅν κατεσχέθη καιρόν» γραμμένο σε ανάμεικτη γλώσσα. Στην ίδια εποχή (12ος ) αναφέρουμε και τέσσερα ερωτικά μυθιστορήματα των Κ. Μανασσή, Θ. Πρόδρομου, Ν. Ευγενειανού και Ευστάθιου Μακρεμβολίτη γραμμένα σε λόγια γλώσσα.
Τον αμέσως αιώνα (13ος) και μετά τη φραγκική κατάκτηση (1204 - 1261) συναντάμε το «Χρονικόν του Μορέως». Επίσης κάποια ερωτικά ή ιπποτικά μυθιστορήματα γραμμένα σε δημώδη γλώσσα και με έντονες δυτικές επιδράσεις, ένα είδος που θα καλλιεργηθεί ως τον 15ο αιώνα. Μνημονεύουμε ενδεικτικά τα μυθιστορήματα: «Βύλθανδρος και Χρυσάντζα», «Λίβιστρος και Ροδάμνη», «Φλώριος και Πλαντζιαφλώρα ».
Ένα άλλο λογοτεχνικό είδος που καλλιεργείται στην περίοδο που αναφερόμαστε είναι η αλληγορική ποίηση με αντιπροσωπευτικά έργα τα: «πουλολόγος», «Ιστορία του πτωχολέοντος», «Διήγησις παιδιόφραστος περί των τετραπόδων» κ.α.

15ος - 18ος αιώνας

Οι αμέσως επόμενοι αιώνες (15ος, 16ος) για την ευρωπαϊκή γραμματεία συμπίπτουν με την περίοδο της αναγέννησης. Οι επιδράσεις της, όπως ήταν φυσικό, έφθασαν και στην Ελλάδα, στα μέρη όμως που δεν βρισκόντουσαν στην τουρκική κυριαρχία. Κι αυτά δεν ήταν άλλα από την Κρήτη, την Κύπρο και τα Εφτάνησα. Επίσης στο πνεύμα της αναγέννησης λειτούργησε κι ο ελληνισμός της διασποράς, χώρος που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ακμή αυτή την εποχή είναι η Κρήτη η οποία από το 1211 μέχρι το 1669 βρίσκεται στην κατοχή των Βενετών, γεγονός που, από ένα σημείο κι ύστερα, έδωσε ώθηση στην πνευματική ανέλιξη του τόπου, έτσι ώστε προς τα τέλη του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα να βγουν από τη λεγόμενη «κρητική σχολή» αριστουργήματα της λογοτεχνίας μας σε όλους τους τομείς. Χαρακτηριστικά παραδείγγματα, τα θεατρικά: «Ερωφίλη», «Κατσούρμπος», «Πανώρια» του Γ. Χορτάτση, «ο βασιλεύς Ροδολίνος» του Ιωάννη- Ανδρέα Τρώιλου, «η θυσία του Αβραάμ» και ο «Ερωτόκριτος».
Στη διάρκεια του 16ου αιώνα η Κύπρος έχει να παρουσιάσει μια σειρά ερωτικών ποιημάτων με έντονη ιταλική επίδραση- κυρίως από τον Πετράρχη - τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενο.
Όσο για τον ελληνισμό της διασποράς, τον αποτέλεσαν εκείνοι οι λόγιοι που μετά την τουρκική κατάκτηση μετέφεραν τη δραστηριότητά τους στον ευρωπαϊκό χώρο. Δε συγκαταλέγονται αποκλειστικά και μόνο στους δημιουργούς λογοτεχνίας αλλά στον πνευματικό χώρο με την ευρύτερη έννοια του όρου. Η συμβολή τους είναι ουσιαστική γιατί μετάφεραν κάποια στοιχεία της ελληνικής παράδοσης σ’ ένα χώρο στον οποίο μπορούσαν να καλλιεργηθούν και να καρποφορήσουν εξαιτίας της πνευματικής του διεύρυνσης. Μ΄ αυτό τον τρόπο άρχισε ένας διάλογος με το αναπτυσσόμενο δυτικό πνεύμα ο οποίος οδήγησε στον 18ο αιώνα και στη δημιουργία του νεοελληνικού διαφωτισμού.
Ο αιώνας αυτός έχει χαρακτηριστεί ως αντιποιητικός [6] για όλη την Ευρώπη και μόνο προς το τέλος του αναβιώνει ο λυρισμός[7] Στη διάρκειά του και ενώ έχει συντελεστεί η πτώση της Κρήτης ( 1669 ) αναπτύσσεται στα επτάνησα και στο χώρο της διασποράς ( Ιταλία, παραδουνάβιες ηγεμονίες ) η έντεχνη πεζογραφία όπως επίσης και η ρητορική μέσα στα πλαίσια των φιλοσοφικών αναζητήσεων αυτού του αιώνα. Χαρακτηριστικά ονόματα της εποχής οι: Φραγκίσκος Σκούφος, Πέτρος Κασιμάτης, Ευγένιος Βούλγαρης, Καισάριος Δαπόντες, Δημήτριος Καταρτζής, Γρηγόριος Κωσταντάς, Αθανάσιος Χριστόπουλος, Αθανάσιος Ψαλίδας, Αδαμάντιος Κοραής.
Όσο αφορά τον καθαρά ελλαδικό χώρο, στη διάρκεια όλων αυτών των αιώνων ο λαός δεν έπαψε να εκφράζεται μέσα από το πιο γνήσιο δημιούργημά του, το δημοτικό τραγούδι. Το είδος αυτό καλύπτει κάθε πτυχή της ζωής και ακριβώς σε αυτή την περίοδο που αναφερόμαστε, λόγω των συγκεκριμένων ιστορικών συνθηκών καλλιεργείται το κλέφτικο τραγούδι. Με τη συλλογή των δημοτικών μας τραγουδιών έχουν ασχοληθεί ο Fauriel, (εξέδωσε δύο τόμους, 1824 -1825 ), o Werner von Haxtha- Usen[8], ο Ν. Γ. Πολίτης[9]. Όμως το ζήτημα της έκδοσής τους παραμένει ακόμα άλυτο από άποψη μεθοδολογική.

19ος - 20ος αιώνας

Οι τελευταίες δεκαετίες του 18ου και οι πρώτες του 19ου αιώνα χαρακτηρίζονται από μια ανόρθωση του επιπέδου των Ελλήνων της διασποράς και του Φαναριού και από μια έντονη συνειδητοποίηση της ανάγκης για απελευθέρωση. Οι δυο αυτές παράμετροι καθόρισαν και τη λογοτεχνική παραγωγή η οποία τάχθηκε στην υπηρεσία του ξεσηκωμού και της εθνικής συνειδητοποίησης μέσω της γλώσσας. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις λογοτεχνών αποτελούν οι: Ρήγας Φερραίος [10], Αθανάσιος Χριστόπουλος [11], Βηλαράς[12]. Σ’ αυτή την εποχή και με τις ίδιες φιλοδοξίες ανήκουν τα έργα των ανώνυμων: «ελληνική νομαρχία» και « Ρωσσαγγλογάλλος». Ελάχιστα είναι τα έργα που κινούνται σε διαφορετικό θεματικό χώρο και απηχούν το ευρωπαϊκό κλασσικισμό πνεύμα ή τα πρώτα στάδια του ρομαντισμού.[13]
Την ίδια χρονική περίοδο παρατηρείται αξιόλογη κίνηση στα εφτάνησα όπου καλλιεργούνται διάφορα είδη του λόγου με επιδράσεις τόσο της Κρητικής σχολής όσο και των ευρωπαϊκών ρευμάτων. Την κίνηση δημιούργησαν οι: Α. Ματρελάος, Ν. Κουτούζης, Σαβόγιας Ρούσμελης, Δ. Γουζέλης, χωρίς να φτάσουν σε δημιουργική ακμή.
Την ακμή αυτή γνώρισε ο Εφτανησιώτικος χώρος τις αμέσως επόμενες δεκαετίες με τις εκρηκτικές προσωπικότητες του Κάλβου ( 1792 - 1869 ) και Σολωμού ( 1798 - 1857 ). Ο τελευταίος θα μπορούσε να θεωρηθεί ο θεμελιωτής του δημιουργήματος που λέγεται εφτανησιώτικη σχολή΄ μέσα από την εξελικτική πορεία της τέχνης του ξεπέρασε την εποχή που έζησε και δημιούργησε. Η ποίηση του Σολωμού κινήθηκε στους άξονες του ιδανισμού, της αρμονίας, της γλυκύτητας , του ύψους, της γνήσιας ελληνικής γλώσσας. [14]
Στους άξονες αυτούς και καλλιεργώντας όλα τα είδη του γραπτού λόγου, κινήθηκαν οι εκπρόσωποι[15] της Εφτανησιώτικης σχολής χωρίς κανείς να μετουσιώσει στην τέχνη του όλα τα διδάγματα του Σολωμού.
Η δεύτερη ξεχωριστή προσωπικότητα των Εφτανήσων είναι ο Κάλβος του οποίου η ποίηση κινείται ανάμεσα σε δύο αντίρροπους άξονες, του κλασσικισμού και του ρομαντισμού.
Ενώ στα Εφτάνησα διαδραματίζονταν τεράστιες πνευματικές και αισθητικές ζυμώσεις, στην Αθήνα, τη νέα πρωτεύουσα της Ελλάδας, στα χρόνια αμέσως μετά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 η ατμόσφαιρα ήταν εντελώς διαφορετική. Το λογοτεχνικό κλίμα που είχε επιβληθεί ήταν αυτό που έφεραν οι λόγιοι Φαναριώτες και στηριζόταν στη λατρεία του παρελθόντος και την καλλιέργεια της καθαρεύουσας. Βέβαια τούτη η τάση δεν είναι αδικαιολόγητη αν αναλογιστούμε τις ιστορικές συνθήκες που απαιτούσαν σοβαρά ερείσματα για την εδραίωση του νεοϊδρυμένου κράτους.
Έτσι, τα πρώτα πενήντα μετεπαναστατικά χρόνια ( 1830 - 1880 ) καλλιεργείται : 1) από τη μεριά της πεζογραφίας, το ιστορικό μυθιστόρημα με βασικούς εκπρόσωπους τον Κ. Ράμφο, Στ. Ξένο, Π. Καλλιγά, Ε. Ροίδη, το οποίο κινείται στην πρόσφατη ή απώτερη ιστορία και 2) από τη μεριά της ποίησης, ο ρομαντισμός σε όλες τις διαβαθμίσεις του με κύριους εκπροσώπους τους : Π. Σούτσο, Α. Ραγκαβή, Θ. Ορφανίδη, Γ. Ζαλόκωστα, Δ. Βαλαβάνη. Τα χαρακτηριστικά αυτής της σχολής είναι ο άμετρος λυρισμός, η λόγια ψυχρότητα στο στίχο, οι συναισθηματικές υπερβολές που έφταναν και σε ακρότητες[16]. Αυτές ακριβώς οι ακρότητες αποτέλεσαν τις αιτίες φθοράς αυτού του ρεύματος και την ανάγκη αντικατάστασής του από κάτι νέο το οποίο ήδη προετοιμαζόταν στη δεκαετία 1870 - 1880. Η κίνηση φανερώνεται μέσα από πνευματικές ζυμώσεις με πρωτεργάτες τους Ροίδη και Βλ. Γαβριηλίδη [17]
Την καινούργια τάση εκπροσωπεί η λεγόμενη γενιά του ΄80[18] ή αλλιώς η α΄ αθηναϊκή σχολή η οποία μεταφέρει στα ελληνικά δεδομένα στις αρχές του γαλλικού παρνασσισμού και λειτουργεί μέσα σε ένα γενικότερο πνευματικό φαινόμενο: τη λαογραφική και γλωσσολογική έρευνα και την ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμού.
Βασικά χαρακτηριστικά αυτής της σχολής, όσον αφορά την ποίηση, είναι : 1) αντιρομαντική στάση, 2) αντίθεση με τους ρομαντικούς ως προς το στόμφο και το ρητορισμό, 3) αναζήτηση απλότητας, 4) ενδιαφέρον για τη μορφή του στίχου, 5) καλλιέργεια της δημοτικής, 6) καλλιέργεια του σονέτου, 7) κοινότυπες και καθημερινές ιδέες. Κύριοι εκπρόσωποι, εκτός από την ηγετική μορφή του Κ. Παλαμά, είναι οι: Ι. Πολέμης, Γ. Σουρής, Α. Προβελέγγιος, Ι. Παπαδιαμαντόπουλος[19] Ν. Καμπάς, Γ. Δροσίνης.
Η γενιά του ΄80 άφησε τα σημάδια της και στην πεζογραφία με την καλλιέργεια
του ηθογραφικού διηγήματος, του είδους δηλαδή που περιγράφει την ελληνική ύπαιθρο, το ελληνικό χωριό με τους κατοίκους του. Ουσιαστικός εισηγητής και καλλιεργητής είναι ο Γ. Βιζυηνός ( 1849 - 1896 ), αν και πριν από το1883 είχαν γραφεί και άλλα έργα όπως ο « Λουκής Λόρας» του Δ. Βικέλα που προετοίμασαν την έλευση του διηγήματος. Συγχρόνως ή αργότερα από τον Βιζυηνό, καλλιέργησαν το διήγημα σε υψηλό βαθμό και οι : Παπαδιαμάντης, Καρκαβίτσας, Βλαχογιάννης, Χριστοβασίλης, Τραυλαντώνης, Μητσάκης. Η γλώσσα των διηγημάτων μέχρι το 1888 [20] είναι η καθαρεύουσα ή η μικτή. ΄Υστερα όμως από την ανακίνηση του γλωσσικού ζητήματος [21] και κυρίως στις αρχές του 20ου αιώνα η δημοτική έχει αρχίσει να κατακτά και την πεζογραφία. Στο μεταξύ, στα πολιτικά πράγματα είχε μεσολαβήσει ο θάνατος του Τρικούπη (1896) και η ήττα του 1897, γεγονότα που έφεραν την πολιτική ζωή βήματα πίσω καθώς την ηγεσία είχαν αναλάβει ξανά τα παλιότερα κόμματα. Τα γεγονότα αυτά λειτούργησαν ως αφύπνιση των συνειδήσεων και συνειδητοποίηση των ευθυνών απέναντι στα προβλήματα της χώρας. Εμφανίζεται επίσης και ένα ακμαίο εθνικό φρόνημα που εκδηλώνεται στη διεκδίκηση της Κρήτης και της Μακεδονίας. Αυτοί οι αγώνες είναι που θα φέρουν στο προσκήνιο τον Ελευθέριο Βενιζέλο ο οποίος θα πρωτοστατήσει στα πολιτικά πράγματα από το 1909 και για τα επόμενα εικοσιπέντε περίπου χρόνια. Οι επόμενοι σημαντικοί σταθμοί της νεοελληνικής ιστορίας είναι οι βαλκανικοί πόλεμοι, ο α΄ παγκόσμιος πόλεμος, η μικρασιατική καταστροφή, ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος, ο εμφύλιος.
Η αφύπνιση της εποχής φαίνεται και στον τομέα της παιδείας με την ίδρυση του «εκπαιδευτικού ομίλου» ( 1910 ) με βασικά στελέχη τους : Γληνό, Δελμούζο και Τριανταφυλλίδη.
Όπως είναι φυσικό στην πνευματική αναστάτωση της εποχής έχει το μερίδιό της και η λογοτεχνία, στο χώρο της οποίας προκαλούνται πολλές ανακατατάξεις. Έτσι όσο αφορά τον τομέα της ποίησης , μετά και γύρω από τον Παλαμά συναντάμε μια σειρά από λογοτέχνες που ακολουθούν τα βήματα της α΄ αθηναϊκής σχολής και κινούνται στη «βαριά σκιά του Παλαμά» [22]
Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι οι: Κρυστάλλης, Μαβίλης, Γρυπάρης, Κ. Χατζόπουλος, Πορφύρας, Αθάνας, Πασαγιάνης. Ανάμεσα σ’ αυτούς παρουσιάζονται σιγά σιγά τάσεις απομάκρυνσης από τα μηνύματα του παρνασσισμού και συγχρόνως αναζήτησης νέων τεχνικών και εκφραστικών μέσων τα οποία βρίσκονται κάτω από την επίδραση του συμβολισμού που έρχεται από την Ευρώπη. Εκφραστές της νέας άποψης είναι ο Κ. Χατζόπουλος και ο Σ. Πασαγιάνης. Έτσι, μπορούμε να πούμε σε γενικές γραμμές, τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας η ποιητική δημιουργία κινούνταν ανάμεσα στον παρνασσισμό και τον συμβολισμό.
Δύο εντελώς ιδιότυπες περιπτώσεις της εποχής που αναφερόμαστε , είναι ο Σικελιανός και ο Καβάφης. Και ο μεν Σικελιανός ξεκίνησε από τα δεδομένα της εποχής του (παρνασσισμό και συμβολισμό, με ιδιαίτερη κλίση στο συμβολισμό) για να φτάσει σε μια εντελώς προσωπική ποίηση με έντονα ορφικά, λυρικά, ερωτικά στοιχεία και με πίστη στην ενότητα, στη σφαιρικότητα του σύμπαντος.
Ο Καβάφης, όμως, αν και δημιουργεί την εποχή που επικράτησε ο παρνασσισμός, δεν επηρεάζεται καθόλου από τις τεχνικές αλλά λειτουργεί με προσωπικό ύφος, διαμορφώνοντας μια ξεχωριστή ποιητική μορφή. Σ΄ αυτή την ιδιοτυπία του συντέλεσε, φυσικά, και ο χώρος που έζησε, η Αλεξάνδρεια, η οποία διέθετε ένα πολιτιστικό επίπεδο πολύ διαφορετικό και σαφώς ανώτερο απ’ αυτό της Αθήνας. Η ποίηση του Καβάφη διαρθρωμένη σε σφιχτές ενότητες, με λιτά και συγχρόνως δυναμικά εκφραστικά μέσα, με γλωσσικό όργανο την καθαρεύουσα, με διάχυτη ρομαντική μελαγχολία, φέρνει στην επιφάνεια όλη την τραγικότητα του αισθήματος της μοναξιάς.
Στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και πριν την εμφάνιση της γενιάς του ’30, συναντάμε την ποιητική μορφή του Κ. Βάρναλη ( 1884 - 1974 ). Το ξεκίνημά του στις αρχές του 1900 με κύρια χαρακτηριστικά το συμβολισμό, τη μουσικότητα και αργότερα το διονυσιασμό. Στη συνέχεια η δημιουργία θα σφραγιστεί από τη μαρξιστική ιδεολογία και το διαλεκτικό υλισμό, ενώ στις περισσότερες συνθέσεις του είναι φανερή η καταλυτική διάθεση για τις καθιερωμένες αξίες και τα ιδανικά.
H επόμενη ομάδα ποιητών που παρουσιάζει κάποια ομοιομορφία στα χαρακτηριστικά της είναι οι νεορομαντικοί ή νεοσυμβολιστές ή η λεγόμενη γενιά του ’20. Κύριες προσωπικότητες οι : Α. Μελαχρινός, Ρ. Φιλύρας, Κ. Ουράνης, Ν. Λαπαθιώτης, Κ. Καρυωτάκης, Μ. Πολυδούρη, Τ. Άγρας, Τ. Παπατσώνης.
Έχει υποστηριχτεί [23] ότι αυτή η γενιά έφερε μια ανανέωση στην ποιητική μας παράδοση, καθώς ενστερνίστηκε μορφολογικές καινοτομίες, στιχουργικές ελευθερίες και διαφορετική στάση απέναντι στα πράγματα. Όμως, αποτελεί βεβαιότητα το γεγονός ότι αυτή η γενιά ακόμα και με κάποια στοιχεία υποτονικά και παρακμιακά που παρουσίασε αποτέλεσε το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην παλιά και τη νέα ποίηση: το συμβολισμό με τ’ απομεινάρια του παρνασσισμού από τη μια και της νεωτερικής ποίησης από την άλλη. Έτσι με τις στιχουργικές της ελευθερίες και το αργό σπάσιμο της φόρμας προετοίμασε την αυτόματη γραφή και την έκφραση του υποσυνείδητου.
Προκειμένου να δημιουργηθεί μια σφαιρική εντύπωση για την κατάσταση της λογοτεχνίας μας στο διάστημα 1900 -1920, πρέπει ν’ αναφερθούμε και στην πεζογραφική παραγωγή της εποχής. Αυτή, όπως και η ποίηση, εντάσσεται στα πλαίσια της συνειδητοποίησης και του ελληνοκεντρισμού που αναφέρθηκε πιο πάνω, ενώ έναν ακόμα παράγοντα επιρροής αποτελούν τα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα που επέδρασαν και στην ποίηση, δηλαδή ο συμβολισμός και ο μετασυμβολισμός. Εκπρόσωποι αυτών των τάσεων είναι : Π. Γιαννόπουλος, Ίων Δραγούμης, Π. Δέλτα, Κ. Χριστομάνος και Π. Πικρός. Στην πεζογραφική δημιουργία δεσπόζουν οι προσωπικότητες του Κ. Χατζόπουλου και Κ. Θεοτόκη, δύο πεζογράφων με αισθητική και κοινωνική καλλιέργεια. Η πεζογραφία του Θεοτόκη είναι, κατά κύριο λόγο, επηρεασμένη από τον σοσιαλισμό και το ρεαλισμό, ενώ του Χατζόπουλου από το συμβολισμό. Ιδιόρρυθμη λογοτεχνική παρουσία αυτής της εποχής είναι ο Ν. Καζατζάκης με μεγάλη ευρύτητα και όγκο στο συγγραφικό του έργο. Ασχολήθηκε με την ποίηση ( « Ο Πρωτομάστορας», «Τερτσίνες», «Οδύσσεια» ) και με το μυθιστόρημα ( « Ο καπετάν Μιχάλης », « Ο τελευταίος πειρασμός », « Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» ). Με το μυθιστόρημα ασχολήθηκε τα τελευταία χρόνια της δημιουργίας του ( μετά τον πόλεμο )[24]. Τόσο η δραματική του ποίηση όσο και το μυθιστόρημά του εμποτίστηκαν από την έντονη υπαρξιακή του ανησυχία και τη στιβαρότητα του λόγου του. Επηρεάστηκε από τη μαρξιστική ιδεολογία, αλλά έφυγε απ’ αυτήν, μέχρι να καταλήξει σ’ έναν ολοκληρωτικό μηδενισμό.
Μέσα στην πρώτη εικοσιπενταετία του 20ου αιώνα ολοκληρώθηκαν όλες εκείνες οι διαδικασίες που θα μπορούσαν να δώσουν μια διαφορετική και δημιουργική πνοή στη λογοτεχνία μας. Την πείρα αυτών των δεκαετιών παρέλαβε και μετουσίωσε σε έργο η γενιά του ’30. Η χρονολογία 1930 χρησιμοποιείται συμβατικά μια και το «μανιφέστο» της γενιάς, το «Ελεύθερο πνεύμα» του Γ. Θεοτοκά, εκδόθηκε το 1929, ενώ η «Στροφή » του Σεφέρη που αποτελεί το πρώτο έργο ενταγμένο στη μορφολογία της γενιάς, όπως διαμορφώθηκε αργότερα, κυκλοφόρησε το 1931. Ακολουθούν και άλλα έργα του Σεφέρη ( «Στέρνα», «Μυθιστόρημα» ) και στα 1935 κυκλοφόρησε η συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου «Υψικάμινος», το πρώτο δείγμα της γνήσιας υπερρεαλιστικής γραφής. Την ίδια ακριβώς χρονολογία κυκλοφόρησε και το «Μυθιστόρημα» του Σεφέρη, στο οποίο διαφορφώθηκε τελικά το προσωπικό του ύφος.
H καινούργια αίσθηση που δόθηκε με την «Υψικάμινο» καλλιεργήθηκε στη δεκαετία του ’30 από το Σεφέρη, τον Ελύτη και ακόμα πιο πιστά από τον Ν. Εγγονόπουλο ο οποίος συνέχισε την υπερρεαλιστική του γραμμή και μετά τον πόλεμο.
Η κίνηση αυτή επηρέασε και ποιητές που, ενώ είχαν αρχίσει μέσα στα καθιερωμένα πλαίσια της παράδοσης, από ένα σημείο και μετά ανανεώθηκαν και ακολούθησαν άλλη εκφραστική πορεία, όπως ο Γ. Ρίτσος και ο Νικηφόρος Βρεττάκος.
Άλλοι καλλιεργητές της υπερρεαλιστικής γραφής - με διάφορες, βέβαια, υποκλίσεις - είναι ο Γ. Σαράντης, ο Γ.Θ. Βαφόπουλος και ο Ν. Γκάτσος.
Η γενιά του ’30 έβαλε τη σφραγίδα της ανανέωσης και στην πεζογραφία, καλλιεργώντας το μυθιστόρημα μέσα από παραμέτρους διαφορετικές, όπως των λεπτών ψυχολογικών παρατηρήσεων και του ενδιαφέροντος για σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Για τα τελευταία, προσφέρουν άφθονο υλικό ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος και η Μικρασιατική καταστροφή. Τη γενιά εκπροσωπούν στον τομέα της πεζογραφίας οι: Σ. Μυριβήλης , Ηλίας Βενέζης, Κ. Πολίτης, Γ. Θεοτοκάς, Μ. Καραγάτσης Α. Γιαννόπουλος , Α. Πετσάλης , Α. Τερζάκης, Γ. Μπεράτης, Μ. Αξιώτη, Γ. Σκαρίμπας (και άλλοι προερχόμενοι από κύκλους Αθηναϊκούς είτε της Θεσσαλονίκης. Η λογοτεχνική παραγωγή της γενιάς του ’30 συνεχίστηκε δημιουργικά και στα δύσκολα χρόνια της κατοχής, ενώ τα πιο μαχητικά στοιχεία προσχώρησαν στην αντίσταση. Μ’ αυτό τον τρόπο γεφυρώθηκε η γενιά του ’30 με τη μεταπολεμική λογοτεχνία.
Μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, η πολιτική ζωή της Ελλάδας πέρασε πολύ έντονες στιγμές οι οποίες επηρέασαν περισσότερο από κάθε άλλη χρονική περίοδο τη φύση της λογοτεχνίας. Έτσι η λογοτεχνική δημιουργία στις μεταπολεμικές γενιές (πρώτη και δεύτερη) εμφανίζεται έντονα πολιτικοποιημένη. Συγκεκριμένα, όσο αφορά τον τομέα της ποίησης της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς μπορούμε να μιλήσουμε για «ποίηση ουσίας» [25] εκφρασμένη με σταθερή ποιητική γλώσσα που επιδιώκει την κυριολεξία, Επίσης υπάρχει διάχυτη μια τραγική σοβαρότητα, ενώ αποφεύγονται οι ψευδαισθήσεις και οι οραματισμοί. Σε γενικές γραμμές ξεχωρίζουμε τρεις τάσεις στην ποίηση:
1) αυτή που εκφράζει υπαρξιακές ανησυχίες,
2) αυτή με έντονους πολιτικούς και κοινωνικούς στόχους και
3) αυτή που αναζητά την εφαρμογή των τρόπων του υπερρεαλισμού και άλλων ανανεωτικών κινημάτων και εκφράζεται από ομάδα «νεοϋπερρεαλιστών».
Την πρώτη τάση εκπροσωπούν οι: Μ. Αναγνωστάκης, Α. Αλεξάνδρου, Τ. Πατρίκιος, Ρ. Μπούμη - Παππά, Γ. Σαραντή, Τ. Λειβαδίτης.
Τη δεύτερη εκφράζουν οι : Μ. Δημάκης, Α. Δικταίος, Μ. Σαχτούρης, Γ. Θύμελης, Μ. Χριστιανόπουλος.
Τέλος την τρίτη τάση εκπροσωπούν οι: Ν. Βαλαωρίτης, Δ. Παπαδίτσα, Τ. Βαρβιτσιώτης, Θ. Φραγκόπουλος.
Η δεύτερη μεταπολεμική γενιά ( μετά το 1960 ) σε γενικές γραμμές ακολουθεί την παράδοση των πρώτων μεταπολεμικών ποιητών, ενώ συγχρόνως υψώνεται σε ποίηση διαμαρτυρίας και αμφισβήτησης, γεγονός που προέρχεται από τα συνταρακτικά γεγονότα ( δολοφονία Λαμπράκη, αποστασία 1965, δικτατορία 1967, Κυπριακό )
Η πεζογραφία στα χρόνια μετά τον πόλεμο εμφανίζεται, όπως και η ποίηση, έντονα πολιτικοποιημένη. Έχει καλλιεργηθεί, όμως, σε ευρύτερη κλίμακα και με περισσότερες αναζητήσεις που καλύπτουν ένα φάσμα από τη λυρική πεζογραφία, το ρεαλισμό, τα θέματα της κατοχής και του εμφυλίου ως τη νεωτερική γραφή και τη κριτική διαμαρτυρία. Όλες αυτές τις τάσεις καλλιεργούν μέχρι τις μέρες μας οι : Δ. Χατζής, Στρ. Τσίρκας, Α. Κοτζιάς , Ν. Κάσδαγλης, Ρ. Ρούφος, Σ. Πλασκοβίτης, Α. Σαμαράκης, Μ. Λυμπεράκη, Ε. Βλάμη, Γ. Σαράντη, Β. Βασιλικός, Μ. Κουμανταρέας, Κ. Ταχτσής, Γ. Ιωάννου, Γ. Χειμωνάς κ.ά.


[1] Λ.Πολίτης, Κ. Θ. Δημαράς, M. Vitti, A.Mirambel, Br. Lavaguini
[2] εκδόσεις Κ. Ν. Σάθα ( 1875 ) E. Legrand ( 1875 ).
[3] Ε. Κριαράς, Η μεσαιωνική ελληνική γραμματεία ( τα όρια, μερικά χαρακτηριστικά ), Αθήνα 1950 ( ανάτυπο από τη αγγλοελληνική επιθεώρηση 5 {1950 - 52} σ.σ. 926....)
[4] Κ. Θ. Δημαράς, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Ίκαρος 1968, σ. 10
[5] βλέπε : έκδοση Hesseling - Pernot
[6] βλέπε : Λίνου Πολίτη, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 85
[7] βλέπε : Keats, Shelley
[8] Neugriedusdne Volkslieder Udext und Ubersetruhg, Muuster, W. 1935
[9] Εκλογές από τα τραγούδια του ελληνικού λαού, 1914
[10] «Θούριος», «Χάρτα της Ελλάδος»
[11] «τα πολιτικά παράλληλα», « ελληνικά αρχαιολογήματα».
[12] «Η ρομέικη γλόσσα», 1814
[13] « Σχολείον των ντελικάτων εραστών»,Ρήγας 1790, «Λυρικά», Χριστόπουλος
[14] « Μήγαρις έχω τίποτ’ άλλο στο νου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα»
[15] Α. Λασκαράτος, Ι. Πολυλάς, Γ. Τερτσέτης, Α. Μάτεσης, Ι. Τυπάλδος, Α. Βαλαωρίτης, Γ. Μαρκοράς
[16] Βλέπε: αυτοκτονία Καρασούτσα , 1873
[17] Εκδίδουν το 1878 το σατυρικό και πολιτικό περιοδικό « Ραμπαγάς». Η προσφορά του Ροίδη εκδηλώθηκε στο επίπεδο της κριτικής, από τη θέση του ως κριτή στο δραματικό διαγωνισμό που διοργάνωσε ο φιλολογικός σύλλογος « Παρνασσός »
[18] Η χρονολογία 1880 θεωρείται σημαντική γιατί εκδόθηκαν δύο ποιητικές συλλογές με νέες κατευθύνσεις : «στίχοι» του Ν. Καμπά και «ιστοί αράχνης» του Γ. Δροσίνη.
[19] Βρίσκονται στο μεταίχμιο της παλιάς με τη νέα σχολή.
[20] δημοσιεύεται το «ταξίδι» του Ψυχάρη.
[21] «Ευαγγελικά» (1901) και «Ορεστειακά» (1903) είναι οι πιο έντονες ταραχές που διαδραματίστηκαν σχετικά με το γλωσσικό ζήτημα.
[22] Κ. Θ. Δημαράς, ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, σ.σ. 413- 467
[23] βλέπε: Κ. Στεργιόπουλου, «η ανανεωμένη παράδοση», σειρά: Η ελληνική ποίηση, εκδόσεις Σοκόλη, σ. 15
[24] Πρώτο μυθιστόρημα : «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», 1946
[25] Λ. Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 335
Οι σημειώσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν ως εκπαιδευτικό υλικό για τους σπουδαστές του ΤΕΙ Μεσολογγίου, τμήμα Νηπιοβρεφονηπιοκόμων, 4ο Εξάμηνο του διδακτικού έτους 1984-85 και γράφτηκαν από τους: Πέττα Μαρία και Τζίμα Πέτρο

Θέματα Έκφρασης Έκθεσης Γ΄Λυκείου 2001 (ενδεικτικές απαντήσεις)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Ερώτημα 1ο
Ο συγγραφέας του κειμένου εξετάζει το ρόλο των διανοούμενων στη σύγχρονη πραγματικότητα. Τα διακριτικά τους γνωρίσματα είναι η πνευματική καλλιέργεια και η κριτική τους στάση, μια κριτική και ασυμβίβαστη στάση απέναντι στους θεσμικούς μηχανισμούς, αντίδοτο στην παθητική αδιαφορία του κόσμου. Ο διανοούμενος επιλέγει συνειδητά να λειτουργεί αποστασιοποιημένος από τον πρακτικό βίο προκειμένου να αναμετρηθεί μαζί του. Την αοριστία, την εξειδίκευση και τον καταναλωτισμό της εποχής τα αντιμετωπίζει με την υπεύθυνη περισυλλογή γύρω από τον κόσμο αλλά και τον εαυτό του. Γιατί ο διανοούμενος, καταλήγει ο συγγραφέας, υπερβαίνει το επίκαιρο, προσπερνά το παρελθόν και το μέλλον καθώς ενδιαφέρεται πρωτίστως για τον παρόν μέσα στο οποίο βιώνει ενεργά.
Ερώτημα 2ο
Αυτό που χαρακτηρίζει το σύγχρονο άνθρωπο είναι η συγκεχυμένη γνώση που έχει σχηματίσει για τα πράγματα και τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν. Η εποχή μας απαιτεί συνεχή ενασχόληση με ένα μόνο γνωστικό αντικείμενο, λόγω της υπερανάπτυξης στον επιστημονικό και τεχνολογικό τομέα, ενώ ταυτόχρονα ωθεί το σύγχρονο άνθρωπο στην αναζήτηση της ευδαιμονίας μέσω της απόκτησης υλικών αγαθών. Για τους λόγους αυτούς του στερείται η δυνατότητα να αποκτήσει μια συγκροτημένη αντίληψη τόσο για τον ίδιο του τον εαυτό, όσο και για τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει.
Β2 α. Αναπτυγμένη μορφή
Διακριτικά γνωρίσματα των διανοούμενων: πνευματική καλλιέργεια και κριτικό πνεύμα.
Η κριτική στάση, η διαμαρτυρία και το ασυμβίβαστο απέναντι στους θεσμικούς μηχανισμούς αντίδοτο στην παθητική αδιαφορία.
Η αποστασιοποίηση του διανοούμενου, μια συνειδητή επιλογή κοινωνικής συμπεριφοράς και ευθύνης.
Η αποστασιοποίηση απαραίτητη προϋπόθεση για την αναμέτρηση με την πρακτική ζωή.
Η υπεύθυνη περισυλλογή ως ασπίδα προστασίας απέναντι στην αοριστία, την εξειδίκευση και την καταναλωτική μανία της εποχής.
β. Σύντομη διατύπωση
Οριοθέτηση σε βάθος του διανοούμενου.
Δράση και αντίδραση του διανοούμενου.
Η αναγκαιότητα της αποστασιοποίησης.
Η αποστασιοποίηση ως αναμέτρηση και όχι ως αδιαφορία.
Άρση της θεωρητικής και θέση της πρακτικής παρέμβασης στην κοινωνία.
Β3 περισυλλογή: περίσκεψη, συγκέντρωση
συμβιβάζεται: αποδέχεται, συμφιλιώνεται
αοριστία: ασάφεια, θεωρητικολογία
διαμαρτυρία: αποδοκιμασία, αντίθεση
ενδιαφέρει: απασχολεί, αφορά
διάνοια: πνεύμα, κρίση
Β4 ψυχαγωγία: αναψυχή ανάγωγος
τεχνοτροπίες: τεχνολογία δύστροπος
όμως: σχέση αντίθεσης
ή: σχέση διάζευξης νοημάτων
γιατί: σχέση αιτιολόγησης - επεξήγησης
αλλά: σχέση αντίθεσης (άρση — Θέση)
με άλλα λόγια: σχέση διασαφητικής προσθήκης - επεξήγησης
Ερώτημα 3ο
Γ. 1 Εισαγωγή
Προσδιορισμός χαρακτηριστικών σημερινής εποχής: τεχνολογική ανάπτυξη, παγκοσμιοποίηση, υπερκαταναλωτισμός, ιδεολογική σύγχυση, έντονοι ρυθμοί ζωής.
Αναζήτηση ταυτότητας, ρόλου, στόχων, προτύπων και ιδανικών των νέων στη σημερινή κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό η συμβολή και η παρέμβαση της διανόησης καθίσταται απαραίτητη και καθοριστική για την επίλυση των προβλημάτων των νέων.
Γ. Ανάπτυξη
Έκθεση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο σημερινός νέος:
α. σε επίπεδο καθημερινού, πρακτικού βίου: Ανεργία, ναρκωτικά, βία και εγκληματικότητα, καταναλωτισμός, έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
β. σε προσωπικό, κοινωνικό και ηθικό επίπεδο: Έλλειψη επικοινωνίας και επαφής σε ατομικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο, ιδεολογική σύγχυση και αποπολιτικοποίηση, αναζήτηση προτύπων, κρίση ηθικών αξιών.
Τρόπος συμβολής των διανοούμενων: Οι διανοούμενοι χαρακτηρίζονται ή πρέπει να χαρακτηρίζονται — από κριτική σκέψη, πνευματική καλλιέργεια, αμφισβήτηση θεσμικών μηχανισμών, καινοτόμες και πρωτότυπες ιδέες, ασυμβίβαστο χαρακτήρα και ευαισθησία.
Ο λόγος τους αποκτά βαρύνουσα σημασία και επομένως μπορούν να προσφέρουν με:
α) τη συνεχή ενεργητική παρέμβαση στα κοινωνικά δρώμενα,
β) την άσκηση κριτικής και την προβολή συγκεκριμένων θέσεων και προτάσεων απέναντι στα προβλήματα της εποχής,
γ) τη συνεχή αμφισβήτηση απέναντι σε κάθε καταπιεστικό μηχανισμό που περιορίζει την ελευθερία σκέψης και δράσης των πολιτών και καταπατά τα δικαιώματά τους,
δ) την παροχή και την πρόταση ιδανικών, στόχων και οραμάτων,
ε) την προληπτική παρέμβαση και την παροχή ενημέρωσης στους νέους πάνω στις νέες ανάγκες που δημιουργεί η εποχή μας,
στ) τη λειτουργία των ίδιων ως πρότυπο πνευματικών ανθρώπων και ενεργών πολιτών.

Θέματα Έκφρασης Έκθεσης Γ΄Λυκείου 2001


ΠΕΜΠΤΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001


ΚΕΙΜΕΝΟ : Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

Για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα, ποιος είναι ο ρόλος των διανοουμένων της εποχής μας, πρέπει να έχει διευκρινίσει τι εννοεί με τον όρο "διανοούμενος".
Συνήθως προϋποθέτουμε ότι ένας διανοούμενος πρέπει να είναι ένας άνθρωπος μορφωμένος. Όμως κάθε μορφωμένος δεν είναι και διανοούμενος. Από τον διανοούμενο δεν περιμένει κανείς απλώς να έχει πλούσιες γνώσεις, να είναι καλλιεργημένος ή να κατέχει μια ειδικότητα. Γιατί ο διανοούμενος είναι, όπως δηλώνει και η λέξη, ένας άνθρωπος, που διανοείται κι αυτό σημαίνει, ότι είναι ένας άνθρωπος, που δεν δέχεται τα πράγματα, όπως του προσφέρονται, αλλά τα περνά μέσ' από τη δοκιμασία της δικής του διάνοιας ¾ είναι με άλλα λόγια ένα πνεύμα κριτικό όχι μόνο σε ό,τι αφορά τους άλλους αλλά και σ' ό,τι αφορά τον εαυτό του.
Η κριτική στάση του διανοούμενου τον συνδέει με την διαμαρτυρία. Επειδή ασκώντας κριτική δεν συμβιβάζεται με τα καθιερωμένα, ο διανοούμενος επαναστατεί και διαμαρτύρεται. Το καθιερωμένο σε όλους τους τομείς μοιάζει να είναι ένα σύστημα προσαρμογής δοσμένο από πριν, που λειτουργεί σαν ένας μηχανισμός. Ο διανοούμενος στη δεδομένη περίπτωση αντιπροσωπεύει το πρόσωπο, που αντιστέκεται στον μηχανισμό των θεσμών. Η διαμαρτυρία του είναι μια στάση αρνήσεως, όμως αποτελεί προϋπόθεση για μια θετική αντιμετώπιση, γιατί αίρει την παθητική αδιαφορία, με την οποία οι μάζες δέχονται τα πράγματα.
Η κριτική στάση εξ άλλου προβαίνει μέσ' από μιαν απόσταση. Σε μιαν εποχή σαν τη δική μας, που ο άνθρωπος δεν έχει σχεδόν άλλη εκλογή παρά μόνον ανάμεσα στο πνεύμα της συλλογικής συμπεριφοράς ή της απομόνωσης, το να πάρει κανείς απόσταση από τα πράγματα είναι δύσκολο: γιατί απόσταση αφ' ενός σημαίνει διάσταση προς την παθητική προσαρμογή, αφ' ετέρου όμως δεν σημαίνει και ρήξη με την πραγματικότητα.
Ο διανοούμενος έχει την δύναμη να αποσπάται από τα πράγματα, τις πολιτικές θέσεις, τις καλλιτεχνικές τεχνοτροπίες, τα αξιώματα της συμβατικής ηθικής, τους κοινωνικούς θεσμούς και τα λογής συνθήματα, όχι για να μείνει έξω από την πρακτική ζωή αλλά για να αναμετρηθεί μαζί της.
Η θέση του διανοούμενου μοιάζει κατά πολύ μ' εκείνη του Σωκράτη. Ξεχωρίζοντας από τους πολλούς δεν είναι ένας επαΐων*, δεν είναι ο ειδικός μιας τέχνης, αλλά αυτός, που ανοίγεται προς το όλον κινδυνεύοντας όμως να χαθεί μέσα στην αοριστία. Για να μη χαθεί μέσα στην αοριστία, την ανεύθυνη θεωρητικολογία, ο διανοούμενος σήμερα χρειάζεται πάνω απ' όλα μιαν υπεύθυνη περισυλλογή. Ο διασκορπισμός της εποχής μας δεν εμφανίζεται μόνο μέσα στην αύξουσα εξειδίκευση, αλλά και μέσα στην καταναλωτική συνείδηση του σημερινού ανθρώπου στη σχέση του με τα αγαθά, που του προσφέρονται στον τομέα της διαβιώσεως ή της ψυχαγωγίας.
Για την περισυλλογή του αυτή, που είναι διπλή, δηλ. αφορά τα γύρω του και τον εαυτό του, ο διανοούμενος της εποχής μας έχει λοιπόν να παλαίψει σκληρά. Η περισυλλογή του δεν είναι μια ασκητική φυγή, είναι μια υπεύθυνη περισυλλογή, που κατορθώνει να ξεπεράσει την επικαιρότητα και να προσδώσει στη στιγμή το βάθος της μνήμης και του σχεδιασμού. Τον διανοούμενον, αν είναι ζωντανός πνευματικός άνθρωπος, δεν τον ενδιαφέρει τόσο το παρελθόν και το μέλλον όσο το παρόν. Το παρόν είναι αυτό, μέσα στο οποίο δοκιμάζεται.
(Κώστα Π. Μιχαηλίδη, Οικείωση και Αλλοτρίωση, διασκευή)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Για την προετοιμασία μιας ομαδικής εργασίας στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διάβασες το παραπάνω κείμενο. Να γράψεις μια περίληψη του κειμένου αυτού, με την οποία θα ενημερώσεις τα άλλα μέλη της ομάδας σου για το περιεχόμενό του (80-100 λέξεις).
Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε σε 60-80 λέξεις το νόημα του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: "Ο διασκορπισμός της εποχής μας δεν εμφανίζεται μόνο μέσα στην αύξουσα εξειδίκευση, αλλά και μέσα στην καταναλωτική συνείδηση του σημερινού ανθρώπου στη σχέση του με τα αγαθά, που του προσφέρονται στον τομέα της διαβιώσεως ή της ψυχαγωγίας."
Μονάδες 5

Β2 "Συνήθως προϋποθέτουμε ... ή της ψυχαγωγίας." Για κάθε παράγραφο του αποσπάσματος αυτού να γράψετε έναν πλαγιότιτλο.
Μονάδες 5

Β3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις με τη σημασία που έχουν στο κείμενο: περισυλλογή, συμβιβάζεται, αοριστία, διαμαρτυρία, ενδιαφέρει, διάνοια.
Μονάδες 6

Β4. ψυχαγωγία, τεχνοτροπίες: Να σχηματίσετε τέσσερις νέες σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας για καθεμιά από ένα (διαφορετικό κάθε φορά) συνθετικό των παραπάνω λέξεων.
Μονάδες 4

Β5. όμως, ή, γιατί, αλλά (το πρώτο του κειμένου), με άλλα λόγια: Ποια νοηματική σχέση εκφράζει η χρήση καθεμιάς από τις παραπάνω λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;
Μονάδες 5

Γ. Σας δίνεται η ευκαιρία, με αφορμή μια πολιτιστική εκδήλωση του σχολείου σας, να συναντήσετε έναν διανοούμενο. Ποιες σκέψεις σας θα του εκθέτατε σχετικά με το πώς πρέπει να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που απασχολούν σήμερα τη νεολαία; (Να καταγράψετε τις σκέψεις σας αυτές σ' ένα δοκίμιο πειθούς 500-600 λέξεων, το οποίο θα του επιδώσετε κατά τη συνάντησή σας.)

Μονάδες 50

Θέματα Λατινικών Γ΄ Λυκείου 2002

Λατινικά γ΄ Λυκείου 2002

Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο:
Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit.
……………………………………………………………………
Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum –non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandumscriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt!
Μονάδες 40

Β. Παρατηρήσεις
1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά:
exitus: την αφαιρετική ενικού αριθμού και τη γενική πληθυντικού αριθμού
auxilio: την αιτιατική ενικού αριθμού και τη γενική πληθυντικού αριθμού
libri: την ονομαστική και την αφαιρετική ενικού αριθμού
lumen: τη γενική ενικού αριθμού και την αιτιατική πληθυντικού αριθμού
imagines: την κλητική ενικού αριθμού και τη δοτική πληθυντικού αριθμού.
Μονάδες 5

β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες:
nihil: τη γενική ενικού αριθμού
ipsa: την ονομαστική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
tales: τη γενική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
quorum: την αιτιατική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος
nobis: τη δοτική ενικού αριθμού στο τρίτο πρόσωπο.
Μονάδες 5

γ. misera, ferociores: Να γράψετε τους άλλους δύο βαθμούς των επιθέτων (να διατηρηθούν η πτώση, το γένος και ο αριθμός τους) και τους τρεις βαθμούς των αντιστοίχων επιρρημάτων.
Μονάδες 5

2. α. fiant: Να κλίνετε το ρήμα στην προστακτική του ενεστώτα και να γράψετε τα τρία γένη του γερουνδιακού στην ονομαστική του ενικού αριθμού.
Μονάδες 5

β. obsequatur: Να γράψετε την ίδια έγκλιση στο ίδιο πρόσωπο και αριθμό σε όλους τους χρόνους (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο).
Μονάδες 5

γ. Στα παρακάτω ρήματα να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:
reddit: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα και του παρακειμένου στη φωνή που βρίσκεται.
cogantur: το απαρέμφατο του ενεστώτα και το απαρέμφατο του μέλλοντα στη φωνή που βρίσκεται.
velit: το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα και του μέλλοντα.
iacerent: το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα και του
παρακειμένου στη φωνή που βρίσκεται.
reliquerunt: το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού και του υπερσυντελίκου στη φωνή που βρίσκεται.
Μονάδες 5

3. α. quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet:
Να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα στο παρελθόν.
Μονάδες 5

β. ut necessitate esse cogantur: Να αναγνωρίσετε τη δευτερεύουσα πρόταση και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της.
Μονάδες 5

γ. nihil miserius quam ipsa victoria: Να διατυπώσετε με διαφορετικό τρόπο το β΄ όρο της σύγκρισης.
Μονάδες 5

4. α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους παρακάτω όρους: civilibus, ferociores, exitus, auxilio, ad imitandum, nobis.
Μονάδες 6

β. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor: Να επαναδιατυπώσετε τις παραπάνω προτάσεις, αφού τις εξαρτήσετε από το: Cicero dixit.
Μονάδες 9

Θέματα Λατινικών Γ΄Λυκείου 2001 ( απαντήσεις)

Α. Μετάφραση

Β. Παρατηρήσεις

1α Postero: posteriore / postrema – postuma
Magna maiorem / magis – maxime

1β Aliquod : aliquem, aliquam, aliquod / aliqui, aliquae
Emissa : emittendi – ndo – ndum –ndo

2α obiecerunt : obiciant – obicerent
Vidit :videat – videret
constituta est :constituatur – constitueretur

2β dixit : dic – dicite / dicere – dicimini
Perisset : pereo- peris- perit / peribamus- batis –bant
introrupisset : introruptum – u
inventam esse : inventura sim, sis, sit / -inventurae simus …

3α Murena laudandus est nobis
3β είδος : βουλητική / εξάρτηση: praecepit / χρόνος : παρατατικός , η εξάρτηση είναι ιστορικός χρόνος / έγκλιση : υποτακτική


3γ. Cum : ιστορικός διηγηματικός, εισάγει δευτερεύουσα χρονική πρόταση

Aliquis : υποκείμενο του ρήματος
Sertorio : έμμεσο αντικείμενο του ρήματος
Nuntiavisset : υποτακτική υπερσυντελίκου, προτερόχρονο στο παρελθόν
Cervam : υποκείμενο απαρεμφάτου, αιτιατική, ειδικό
Inventam esse : ειδικό απαρέμφατο , άμεσο αντικείμενο του ρήματος

4α cum Sertorius admisisset amicos

4β υπόθεση : si habeat , απόδοση : debeamus

Θέματα Λατινικών Γ΄Λυκείου 2001


ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΙΟΥΝΙΟΥ 2001

Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο:

Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum.
....................................................................................
Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

Μονάδες 40

Β. Παρατηρήσεις

1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
postero: την αφαιρετική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο θηλυκό γένος και την αιτιατική πληθυντικού (και τους δύο τύπους) του υπερθετικού βαθμού στο ουδέτερο γένος.
magna: την αιτιατική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο αρσενικό γένος και το επίρρημα στον συγκριτικό και στον υπερθετικό βαθμό.

Μονάδες 6
1.β. aliquod: Να γράψετε την αιτιατική ενικού στα τρία γένη και την ονομαστική πληθυντικού στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος.
emissa: Να κλίνετε το γερούνδιο.

Μονάδες 9
2.α. obiecerunt, vidit, constituta est: Να γράψετε τους παραπάνω τύπους στην υποτακτική του ενεστώτα και του παρατατικού (στο πρόσωπο, στον αριθμό και στη φωνή που βρίσκονται).

Μονάδες 6
2.β. dixit: Να κλίνετε την προστακτική του ενεστώτα και στις δύο φωνές.
perisset: Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα στον ενικό αριθμό και την οριστική του παρατατικού στον πληθυντικό αριθμό.
introrupisset: Να γράψετε την αιτιατική και την αφαιρετική του σουπίνου.
inventam esse: Να κλίνετε την υποτακτική του μέλλοντα της ενεργητικής φωνής (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο).

Μονάδες 9
3.α. Murenam laudare debemus: Να αντικαταστήσετε το debeo + απαρέμφατο με τον αντίστοιχο τύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας. Να δηλώσετε το ποιητικό αίτιο.

Μονάδες 6
3.β. ut eam postero die repente in eum locum emitteret: Να αναγνωρίσετε την παραπάνω πρόταση (είδος, εξάρτηση, χρόνος και έγκλιση εκφοράς).

Μονάδες 4
3.γ. cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse: Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους όρους της παραπάνω πρότασης.

Μονάδες 5
4.α. admissis amicis: Να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχή της δευτερεύουσα πρόταση (cum ιστορικός ή διηγηματικός + ρήμα).

Μονάδες 7
4.β. si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus: Να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι, ώστε να εκφράζει πόθεση δυνατή ή πιθανή.

Μονάδες 8