28η Οκτωβρίου 1940***

ΟΜΙΛΙΑ: 28" ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Είναι βαρύ το χρέος να παρουσιάσει κανείς τις λαμπρές σελίδες της ιστορίας, όπως αυτή της 28ης Οκτωβρίου 1940. Χρέος, που καθίσταται ταυτόχρονα και ιερό καθώς πίσω απ' αυτές τις σελίδες κρύβονται εκατόμβες νεκρών αγωνιστών και ηρώων πατριωτών, που θυσιάστηκαν για τα αγαθά της δημοκρατίας και της ελευθερίας των λαών. Στα διάσπαρτα μνημεία της χώρας μας, ας σταματήσουμε ευλαβικά και με άξιο νου ας μελετήσουμε το λόγο της ιστορικής τους θυσίας.
Σ' αυτό το ιερό οδοιπορικό μνημόσυνο ας κινηθεί η σκέψη μας και ας είναι μνήμη και η υπόμνηση τους, ελάχιστη τιμή γι αυτούς. Καθώς τα σχέδια της επεκτατικής πολιτικής του ναζισμού της Γερμανίας και του φασισμού της Ιταλίας τίθενται σε εφαρμογή με τις πολεμοκάπηλες λογικές και τις τεθωρακισμένες παρανοϊκές συνειδήσεις, η χώρα μας δέχτηκε από την Ιταλία αμφισβήτηση της εδαφικής ακεραιότητας και με ιταμές προκλήσεις θίγει τη θρησκευτική μας πεποίθηση με το βομβαρδισμό του καταδρομικού μας «Έλλη» το Δεκαπενταύγουστο, ανήμερα της γιορτής της Παναγίας της Τήνου. Θίγει όμως και αμφισβητεί και την εθνική μας υπόσταση και ακεραιότητα, καθώς επιχειρεί εισβολή στα Αλβανικά σύνορα. Στα σύνορα αυτά γράφεται το Αλβανικό έπος». Εδώ η ένδοξη αυτή εποποιία τραγουδήθηκε από το λαό μας, «πάνω κι στις Πίνδου μας τις κορφές», εδώ αποτυπώθηκε η θρυλική ιαχή «αέρα» στο κυμάτισμα της ελληνικής σημαίας στα μπαλκόνια της Κορυτσάς, των Αγίων Σαράντα, του Αργυροκάστρου και του Πόγραδετς , εδώ διατρανώθηκε η ελευθερία στους ήχους και στις κωδωνοκρουσίες των εκκλησιών τους, εδώ η γη τους μύριζε μπαρούτι και οσμή από καμένα μουλάρια, εδώ διασύρθηκε η φασιστική λογική του Μουσολίνι από τη Σοφία Βέμπο ..'και μια νύχτα με φεγγάρι την Ελλάδα πάει να πάρει, βρε τον φουκαρά»., Στης ιστορίας το διάσελο των Αλβανικών βουνών « όρθιος ο γιος πολέμαγε», και η ελληνίδα μητέρα τη μια ανάβει τα καντήλια των εκκλησιών, την άλλη πλέκει κάλτσες για τα παγωμένα ποδάρια του αγωνιστή άνδρα της και για να αντέξει τον πόλεμο, κρυφά από τον κατακτητή βαφτίζει τις δυο κόρες της, τη μια με το όνομα « Ελευθερία» και την άλλη με το όνομα Έιρήνη'. Ανηφορίζοντας κανείς από τα Γιάννενα προς το μνημείο ηρώων του Αλβανικού πολέμου στο Καλπάκι ανάμεσα στα λάφυρα από κανόνια , κράνη και χιλιοτρυπημένες από σφαίρες χλαίνες θα βρει και ποδήλατα των Ιταλών. Φαίνεται πώς ο προκλητικός τους περίπατος σταμάτησε και θάφτηκε στα Αλβανικά βουνά. Ένα από τα πιο φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας είναι ο επιθετικός αποικιοκρατικός πόλεμος εναντίον των μικρών λαών. Τέτοιο ήταν το έγκλημα των Ιταλών και των Γερμανών το 1940. και σ΄ αυτό εμείς απαντήσαμε με την αντίσταση των ιδεών μας. Ιδεών που πρεσβεύουν δυο πράγματα: « η εδαφική ακεραιότητα και τα γεωγραφικά μας σύνορα είναι απαραβίαστα σε κάθε εχθρική επιβολή». Μετά την κατάρρευση του Αλβανικού μετώπου, η αντίσταση μας θα συνεχιστεί κατά μήκος των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων και απ' αυτή τη θυσία έχουν τυπωθεί στη μνήμη μας ως συμβολική εποποϊία, τα οχυρά του Ρούπελ. Θα σταθούμε για λίγο στο οχυρό, όπως στάθηκαν και οι ίδιοι οι Γερμανοί αποδίδοντας στους ίδιους τους Έλληνες τιμές για την ανδρεία τους. Για την ανδρεία τους να καθυστερήσουν ολόκληρες σιδερόφρακτες τεθωρακισμένες μεραρχίες και τα φτερωτά σμήνη της αεροπορίας τους. Εδώ η ηρωική θυσία των Ελλήνων φέρνει μνήμες από τον ηρωικό αγώνα των Ελεύθερων πολιορκημένων στα τείχη του Μεσολογγίου και είναι ίδιος με τον αγώνα στα Βυζαντινά κάστρα ψάλλοντας «Τη Υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια». Εδώ η ηθική δύναμη και το πνεύμα της ελευθερίας εμφανίζεται ανώτερο οποιασδήποτε υλικής βίας και αριθμητικής υπεροχής, εδώ δεν έχουμε τη βαριά τους πολεμική βιομηχανία, έχουμε όμως ως όπλα την ανδρεία, την παλικαριά, την γενναιοψυχία και το δίκαιο μας για κρατική υπόσταση και ανεξαρτησία. Η καθυστέρηση αυτή στα οχυρά αυτά βοήθησε τους συμμάχους μας Άγγλους, Γάλλους και Ρώσους να μεθοδεύσουν την αντίσταση στο ναζισμό. Στο ναζισμό που σαρώνει την Ευρώπη με αίμα και χαρακώματα και κατευθύνεται στη Μέση Ανατολή για την οσμή του πετρελαίου με μόνη λογική τα αποικιακά τους συμφέροντα και τη δύναμη των όπλων τους.
Θα σταθούμε για λίγο ευλαβικά, πιο δίπλα από το Ρούπελ, στο χωριό Δοξάτο της Δράμας. Εδώ θα συναντήσουμε 3.000 μνήματα αγωνιστών που σφαγιάσθηκαν από τους Βουλγάρους , συμμάχους τότε των Γερμανών σε μια προσπάθεια κατακτητικών βλέψεων επί της Μακεδονίας. Εδώ, αλλά και σε όλη την Ελλάδα καίγονται σχολεία και εκκλησιές γιατί αυτά θεωρούνται προπύργια του ελληνισμού , και ο φασισμός αυτό θέλει να σβήσει: το φως της γνώσης και τη δύναμη της πίστης. Την επομένη της απελευθέρωσης (Οκτώβριος του 1944) ομόφωνα η δημοτική αρχή αποφασίζει την ανέγερση του σχολείου της πόλης τους σε σχήμα Ε, γιατί από έψιλον αρχίζει η λέξη: Ελευθερία.
Και όταν η άμυνα λυγίζει από τα σύνορα και οι κατακτητές Ιταλοί- Γερμανοί θα συνεχίσουν την πορεία προς τα νότια θα συναντήσουν και πάλι την αντίσταση του ελληνικού λαού . Στο χωριό Μεσόβουνο της Πτολεμαίδας μετά την εξολόθρευση του γυναικείου και ανδρικού πληθυσμού και την εκτέλεση τους στο προαύλιο της εκκλησίας οι Γερμανοί απομάκρυναν από το σωρό ένα ανάπηρο για να του χαρίσουν κυνικά την ελευθερία. Αυτός όμως αρνήθηκε τον εξευτελισμό και φανερά περιφρονώντας τους προτίμησε τον έντιμο θάνατο κοντά στα πτώματα των συγχωριανών τους, παρά την προδοτική και ατιμωτική ελευθερία, που του υπόσχονταν.
Όλα αυτά προκαλούν τη βαθιά δημοκρατική μας συνείδηση και το πατριωτικό μας αίσθημα και δυναμώνουν την αντίστασή μας στα βουνά και στις πόλεις και αγριεύουν την ψυχή μας και θεριεύουν τον αγώνα μας για την εκδίωξη των κατακτητών. Και τον Νοέμβρη του 1942 στο Γοργοπόταμο σύσσωμος ο Ελληνικός λαός με την θρυλική παρουσία όλων ανεξαιρέτως των αντιστασιακών ομάδων ανατινάζει τη γέφυρα για να διακόψει την κάθοδο των Γερμανών προς την πρωτεύουσα. Ο Γοργοπόταμος κατέστη σύμβολο εθνική ενότητας και ηρωικής αντίστασης και ιστορικό υπόδειγμα ενωτικής δύναμης και συμφιλίωσης του έθνους.
Θα μεταφερθούμε στην Αθήνα, όπου θα διαδραματιστεί η φρίκη και κτηνωδία των Γερμανών σε βάρος και του άμαχου πληθυσμού κηρύσσοντας σε εξαθλίωση και σε μεγάλη πείνα το λαό μας . Πάνω από τριακόσιες χιλιάδες οι νεκροί από την πείνα του σαράντα ένα. Η Γερμανική μπότα του φασισμού κατασκευάζεται από τα επιταγμένα ελληνικά δέρματα των κατσικιών και των προβάτων μας.. Γι αυτό ο ναζισμός θα συναντήσει και πάλι τη γενναιοψυχία του λαού μας. Γιατί καθώς θα υπάρχουν άταφα, νεκρά πτώματα και λιμοκτονούντα σώματα στους δρόμους και θα πωλούν τις περιουσίες τους για ένα κομμάτι ψωμί ή καλαμπόκι, πατριώτες αγωνιστές θα οργανώνουν λαϊκά συσσίτια και δεν θα προτιμούν τον μαυραγοριτισμό. Και τα σχολιαρόπαιδα, σαν και σας μικροί μαθητές, δεν θα μένουν αδρανή, αλλά θα αλλάζουν τις πινακίδες των δρόμων για να αποπροσανατολίζουν τον κατακτητή και αντί για τον Πειραιά να τον στρέφουν ανάποδα στη Λαμία, εδώ θα βαφτούν οι ερπύστριες των γερμανικών τανκς με τα αίμα της δωδεκάχρονης αντιστασιακής Ανθούλας που πίστευε πως το βόλι του τανκς του κατακτητή δεν λαβώνει την ορμή των νεανικών ιδανικών. Εδώ οι φοιτητές θα κατεβάζουν τη Σβάστικα με τον αγκυλωτό σταυρό, τη σημαία των Γερμανών από την Ακρόπολη. Και όλα αυτά γιατί ο ναζισμός είναι αντίθετος με τις αρχαιοελληνικές αρχές της δημοκρατίας, των πολιτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αρετής και της δημοκρατίας. Και όταν γίνονται οι εκτελέσεις στην Καισαριανή και το Χαϊδάρι, το μόνο που δεν μπορούν να εκτελέσουν είναι η ελευθερία της ψυχής γιατί να γνωρίζουν καλά ότι «η Ρωμιοσύνη εκεί που πάει να σκύψει με το σουγιά στο κόκαλο και το λουρί στο σβέρκο, νατη πετιέται απεξαρχής και αντριεύει και θεριεύει»..
Πολεμήσαμε λοιπόν το 1940 αυτό το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού που δημιούργησε τα κρεματόρια, τους βασανισμούς, τη φρίκη του Νταχάου, του Μαουτχάουζεν και του Άουσβιτσς, που έκαιγε στους φούρνους όχι αλεύρι για ψωμί , αλλά ανθρώπους για σαπούνι, που έσερνε στις μαζικές εκκαθαρίσεις όλο τον εβραϊκό λαό (5.000.000), που γέμισε την Ευρώπη με χαρακώματα από τη γραμμή της Γαλλικής Νορμανδίας μέχρι την Πετρούπολη της Ρωσίας με μνήματα πάνω από 40.000.000 απ' όλα τα αντιτιθέμενα στρατόπεδα, που μετέτρεψε τους ανθρώπους σε πειραματόζωα, που κατήργησε τα κόμματα από κύτταρα της δημοκρατίας και μετέτρεψε τα οράματα και τα όνειρα σε δούρειους ίππους αγκυλωτών στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπου στοιβάχτηκαν και εκτελέστηκαν Έλληνες αντιστασιακοί, Σέρβοι πατριώτες, Ρώσοι αιχμάλωτοι, ακόμα και Γερμανοί και Ιταλοί αντιφρονούντες. Αυτή τη φρίκη την βαρβαρότητα και το ανθρώπινο σφαγείο, το αναφέρουμε σήμερα για να διδαχθούμε από τα λάθη της ιστορίας και για να μην καταντήσει η επανάληψη της μια φαρσοκωμωδία και μια χειρότερη τραγωδία.
Σήμερα 65 χρόνια και πλέον από τότε. Χαιρετίζουμε την επίσημη συγγνώμη της Γερμανικής κυβέρνησης για τα 1101 θύματα στα ηρωικά Καλάβρυτα, επικροτούμε τη δίκη της Νυρεμβέργης, που επέβαλλε ποινές απαγχονισμού των πρωταιτίων και ακούμε με προσοχή τα λόγια του δικαστή: «Ο Πόλεμος θα επαναλαμβάνεται όσο αφήνουμε να μας κυριεύουν τα ζωώδη ένστικτα μας και όσο δεν ανοίγουμε τη σκέψη μας στο πνεύμα, την ειρήνη και τον πολιτισμό».
Σήμερα ποιο είναι το πνεύμα του ηρωικού Όχι. Σήμερα λέμε:
Οχι στις εκτροπές των δημοκρατικών πολιτευμάτων στο ναζισμό και το φασισμό,
όχι στα ρατσισμό και τους εθνοτικούς αποκλεισμούς,
όχι στις δικτατορικές λύσεις,
όχι στο διασυρμό της εθνικής μας αντίστασης στην εμφύλια αδερφοσφαγή και τις κομματικές αγκυλώσεις,
όχι στις προδοτικές συμπεριφορές και τις ύπουλες συμμαχίες με τον κατακτητή,
όχι στη λογική των αποικιοκρατικών συμφερόντων.

Ναι στη δύναμη της δημοκρατίας, της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών,
ναι στο σεβασμό και την ενίσχυση των Διεθνών οργανισμών,
ναι στη διατήρηση των υφιστάμενων διεθνών συνθηκών,
ναι στην ισοπολιτεία των λαών.
Οι νεκροί με τη θυσία τους αυτό το μήνυμα μας αποστέλλουν. Καλούν όλους τους πολεμοκάπηλους, όλους τους βιομηχάνους των πολεμικών επιχειρήσεων που μηχανορραφούν σε βάρος της ελευθερίας των λαών και αλλάζουν τα γεωγραφικά σύνορα κατά το δοκούν, να αφήσουν αυτές τις βρώμικες δουλειές, να αλλάξουν προσανατολισμό και να ρθούν να εργαστούν για να βγάλουμε την ειρήνη, που την κλείσαμε με βράχο βαθιά στη σπηλιά, ,όπως θα ήθελε και ο Αριστοφάνης.
Στη δε νεολαία αφήνουν ένα μήνυμα, Τον ηρωισμό να μην στρέφουν στα πεδία των μαχών, αλλά να τον αξιοποιούν για τα ιδανικά της οργανωμένης δημοκρατικής συλλογικής ζωής, και χαίρονται τα αγαθά της ζωής, το ψωμί, τα βιβλία, τη ελευθερία και με ιερό χρέος να τα διαφυλάξουν και για τις επόμενες γενιές. Αγαπητοί μαθητές:
Οι παππούδες σας, οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι αγράμματοι και αναλφάβητοι, όχι γιατί δεν αγαπούσαν τα γράμματα, αλλά γιατί τα σχολεία στο διάστημα 1940-1944 τα έκαιγε ο κατακτητής και στο διάστημα 1944-1949 τα ρήμαζε ο εμφύλιος. Εσείς έχετε διπλό χρέος: Το μεράκι τους για τα γράμματα να το πολλαπλασιάσετε και εμφύλιο πόλεμο να μην επαναλάβετε. Και την ελληνική σημαία ψηλά: Ψηλά στις προμετωπίδες των διεθνών διασκέψεων, στα επιστημονικά συνέδρια, στα κατάρτια της εμπορικής ναυτιλίας στα πέρατα της γης. στις αρχαίες κολόνες του πολιτισμού.
Μόνο τότε οι ψυχές των ηρώων μας θα είναι αναπαυμένες και δικαιωμένες. Ο αγώνας του 1940 δεν είναι ούτε τωρινός ούτε χτεσινός. Είναι ο αιώνιος αγώνας των Ελλήνων για την ανθρώπινη αξία. Ας συναντήσουμε τη θυσία των ηρώων στα λόγια του ποιητή:

«Ομπρός, παιδιά και δε βολεί μονάχος του ν' ανέβει ο ήλιος..
Σπρώχτε με γόνα και με στήθος, να τον βγάλουμε απ' τη λάσπη
Σπρώχτε με στήθος και με γόνα, να τον βγάλουμε από το γαίμα
Σπρώχτε με χέρια και κεφάλια, για να αστράψει ο ήλιος Πνεύμα!»





***Η ομιλία αυτή γράφτηκε από τον καθηγητή Πέτρο Τζίμα