Γονείς και σχολείο**

Α. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη λειτουργία του σχολείου;

Η λειτουργία ενός σχολείου επηρεάζεται από το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον.

Το εσωτερικό περιβάλλον διαμορφώνεται από μεταβλητούς παράγοντες όπως είναι :

Ø οι ανθρώπινοι πόροι [ μαθητικό δυναμικό, εκπαιδευτικοί, Διευθυντής, βοηθητικό προσωπικό]

Ø Η υλικοτεχνική υποδομή [ καινούργιο – παλιό κτίριο, εργαστήρια , βιβλιοθήκες κλπ]

Ø Οι επιμέρους στόχοι του σχολείου, το αναλυτικό πρόγραμμα, ο τρόπος λειτουργίας κλπ.

Το εξωτερικό περιβάλλον διαμορφώνεται από παράγοντες όπως είναι οι :

Ø κοινωνικοί – πολιτισμικοί [ θεσμοί, ιδεολογίες, πολιτισμός κλπ]

Ø Πολιτικοί [ εκπαιδευτική πολιτική]

Ø Δημογραφικοί [ σύνθεση - κινητικότητα πληθυσμού ]

Ø Οικονομικοί [ ανεργία, απασχόληση ]

Οι γονείς που εντάσσονται ;

Σε καμία από τις προηγούμενες κατηγορίες : ανήκουν στο λεγόμενο μεθόριον , δηλαδή στα σύνορα ανάμεσα στους δυο χώρους. Είναι ο φορέας που χωρίζει αλλά και ενώνει την κοινωνία και το σχολείο. Είναι ένα από τα όργανα λαϊκής συμμετοχής και παρέμβασης στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Β. Ποια είναι τα όργανα λαϊκής συμμετοχής και η παρέμβαση της κοινωνίας στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Ø Όργανα εθνικού επιπέδου : ΕΣΥΠ = Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας

Ø Όργανα δευτεροβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης: Νομαρχιακή επιτροπή παιδείας.

Ø Όργανα Πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης: δημοτική επιτροπή παιδείας

Ø Όργανα σχολικής μονάδας : σχολικό Συμβούλιο, Σχολική Επιτροπή

Ο ρόλος των οργάνων αυτών είναι να δίνουν τη δυνατότητα στην κοινωνία να έχει και να εκφράζει θέσεις για την παιδεία γενικά, την εκπαίδευση ειδικότερα. Ο στόχος αυτός συχνά αναιρείται εφόσον δεν υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή και οι λόγοι αφορούν κυρίως το σχεδιασμό, τη συγκρότηση των ανάλογων επιτροπών και τον ασαφή προσδιορισμό των αρμοδιοτήτων που αναλογούν σε κάθε όργανο. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι η εκπαιδευτική αυτή καινοτομία δεν λειτούργησε στο βαθμό που θα έπρεπε και ως εκ τούτου δεν προέκυψαν και τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Γ. Ο ρόλος των γονέων

Η σχέση γονέων και σχολείου αναγκαστικά περνά μέσα από τη συνεργασία. Μια συνεργασία που αφορά τους φυσικούς παιδαγωγούς [ δηλαδή τους γονείς ] και τους επαγγελματίες παιδαγωγούς [ δηλαδή τους εκπαιδευτικούς ]

Ο Έλληνας νομοθέτης για να διευκολύνει αυτή την κατάσταση πρόβλεψε τη σύσταση ενός θεσμικού οργάνου : του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων.

Η ιδέα αυτή γεννήθηκε στη χώρα μας μετά τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο χωρίς όμως νομοθετικό πλαίσιο αλλά ως ανάγκη για την άμεση κάλυψη βασικών αναγκών [όπως ίδρυση και συντήρηση κτιρίων κλπ.]. Στη δεκαετία του ΄60 παραδείγματος χάρη όλοι οι γονείς πήγαιναν στην αρχή της χρονιάς τα απαραίτητα ξύλα για τη θέρμανση του σχολείου ή με προσωπική άμισθη εργασία -κυρίως τις Κυριακές -κάλυπταν τις τρέχουσες ανάγκες.

Στην Ελλάδα για πρώτη φορά θεσμοθετήθηκε η συμμετοχή των γονέων και κηδεμόνων στα εκπαιδευτικά δρώμενα το 1985 με το άρθρο 53 του Ν. 1566. Το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 2, παρ. 1β του Ν. 2621 /98. Σύμφωνα με αυτό σε κάθε σχολείο συγκροτείται Σύλλογος γονέων που αποτελείται από όλους τους γονείς, οι σύλλογοι γονέων του ίδιου δήμου συγκροτούν την Ένωση γονέων, οι Ενώσεις Γονέων κάθε νομού συγκροτούν την Ομοσπονδία Γονέων και όλες οι Ομοσπονδίες την Συνομοσπονδία Γονέων.

Στη ρύθμιση αυτή οι γονείς θεωρούνται ο βασικότερος εταίρος της λειτουργίας του σχολείου.

Δ. Ποια προβλήματα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε

Αρχικά πρέπει να τονιστεί ότι εκπαιδευτικοί και γονείς αντιμετωπίζουν μια κοινή κατηγορία προβλημάτων και καλούνται να απαντήσουν πειστικά στα εξής :

Ø Πώς αντιδρούν τα παιδιά στις επιδράσεις που δέχονται από τα ΜΜΕ, τους φίλους, τους γονείς, τους καθηγητές; Ποιος τελικά έχει δίκαιο; Με ποια κριτήρια το παιδί θα διαλέξει τον ένα και θα απορρίψει τον άλλο;

Ø Ποιες πρέπει να είναι και ποιες είναι τελικά οι σχέσεις γονέα και παιδιού, καθηγητή και παιδιού; Μεταφέρει το παιδί τα προβλήματα του σπιτιού στο σχολείο ή του σχολείου στο σπίτι;

Ø Πόσο εύκολα εντοπίζεται, ερμηνεύεται και αντιμετωπίζεται ένα γενικό ή και προσωπικό πρόβλημα που αφορά το παιδί;

Ø Πώς απαντάμε στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας και των νέων ειδικότερα με δεδομένες τις λίγες ευκαιρίες, τις πολλές ανισότητες και τα πάμπολλα επαγγελματικά αδιέξοδα;

Ø Τι γνώμη έχει το παιδί για όλα αυτά;

Ø Είμαστε επαρκείς για να δώσουμε πειστικές και ασφαλείς απαντήσεις; Μήπως πρέπει να ρωτήσουμε και κάποιον άλλο ; Ποιον; Πού; Πότε;

Ε. Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών

Με τη συνεργασία :

Ø Οι γονείς ενημερώνονται για τους στόχους και τις αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η λειτουργία του σχολείου.

Ø Οι γονείς γνωρίζουν τις δυνατότητες που έχει το σχολείο.

Ø Οι γονείς συζητούν με τους εκπαιδευτικούς για όποια προβλήματα τους θεωρούν κατάλληλους και ικανούς να τους βοηθήσουν.

Ø Οι γονείς και οι καθηγητές μπορούν να αλλάξουν συμπεριφορά απέναντι στο παιδί, αφού πειστούν για αυτό.

Ø Το σχολείο μπορεί να αξιοποιήσει τους γονείς σε διάφορες δραστηριότητες

Ø Μειώνονται οι παρεξηγήσεις και οι αμοιβαίες προκαταλήψεις μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών.

Ø Η συνεργασία σε καμία περίπτωση δεν στοχεύει στην εξυπηρέτηση ατομικών αναγκών είτε αναφερόμαστε στο γονέα είτε στον εκπαιδευτικό.

Ø Συνεργασία δεν σημαίνει ότι ψάχνουμε για συνυπεύθυνους στην αποτυχία ή αδυναμία του σχολείου να λύσει προβλήματα. Απλώς θεωρούμε ότι κρατώντας ο καθένας τους ρόλους και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες που προκύπτουν από τη θέση του μέσα από τη συνεργασία θα πετύχουμε ευκολότερα τους επιδιωκόμενους στόχους.

Ø Με τη συνεργασία συνειδητοποιούν όλοι ότι η επικοινωνία είναι αναγκαία είτε προβλέπεται είτε όχι.

ΣΤ. Τι γίνεται σήμερα ;

Πριν περιγράψουμε την κατάσταση που επικρατεί πρέπει να διευκρινίσουμε ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση να επιρρίψουμε ευθύνες, να βρούμε ενόχους και να τους δικάσουμε. Δεν υπάρχουν προσωπικές αναφορές. Εξάλλου το πρόβλημα δεν είναι ούτε προσωπικό, ούτε σημερινό. Όσα θα ακουστούν προκύπτουν από έρευνες επιστημόνων και στόχο έχουν να φωτίσουν ολόπλευρα το θέμα μας

Πρώτα πρώτα δεν υπάρχει ουσιαστική συμμετοχή στους συλλόγους Γονέων και κηδεμόνων και συχνά υπάρχει αδυναμία ακόμη και συγκρότησης Δ.Σ.

Μερικές φορές διακρίνει κανείς εύκολα μια επιφανειακή και ωφελιμιστική συμμετοχή « θα βάλω υποψηφιότητα και έτσι θα γνωρίσω τους καθηγητές, άρα θα έχει το παιδί άλλη αντιμετώπιση» ή «αφού στις επόμενες δημοτικές εκλογές σκοπεύω να βάλω υποψηφιότητα, πώς θα γίνω γνωστός; Υπάρχει και ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων».

Υπάρχει μια λογική που λέει «Όποιος ασχολείται με τα προβλήματα των άλλων ή είναι ήρωας ή είναι αφελής ή κάτι θέλει να κερδίσει». Οι ήρωες πάντως σπανίζουν.

Οι περισσότεροι γονείς δεν εκφράζονται συλλογικά, αλλά ατομικά και μπορεί κανείς να τους κατατάξει στις εξής κατηγορίες

Υπάρχει μια μεγάλη κατηγορία γονέων που δεν έχουν καμία σχέση με το σχολείο. Όταν τα παιδιά τους ήταν μικρά τα πήγαιναν - όχι πάντα – για λόγους ασφαλείας στο σχολείο, αργότερα οι επισκέψεις ατόνισαν μέχρι που εξαφανίστηκαν. Περιορίζονται μόνο στις συμβατικές υποχρεώσεις και αυτές όχι πάντα, όταν θυμούνται [ εγγραφές, βαθμολογία, απουσίες κλπ].

Υπάρχουν λίγοι - ευτυχώς –που αντιμετωπίζουν το σχολείο, αλλά κυρίως τους εκπαιδευτικούς με δυσπιστία, δειλία, εχθρότητα ή και απόρριψη. Απογοητευμένοι μερικές φορές από την εκπαιδευτική πολιτική ή απορροφημένοι στα προβλήματα της καθημερινότητας ρίχνουν τα βάρη στο σχολείο και θεωρούν αποκλειστικά υπεύθυνο τον εκπαιδευτικό. Δεν συζητούν με το σχολείο, φοβούνται την αρνητική κριτική ή και ντρέπονται για την επίδοση των παιδιών τους. Στην περίπτωση αυτή οι γονείς γίνονται από συνεργάτες και εταίροι εστία άγονης άδικης και αναποτελεσματικής κριτικής.

Μια άλλη – μεγαλύτερη - κατηγορία συνεργάζεται καλύτερα με το σχολείο. Η καλή συνεργασία ξεκινάει από την αμοιβαία εμπιστοσύνη και ασφάλεια που αισθάνεται ο γονέας και ο εκπαιδευτικός και εκφράζεται με τις συχνές επισκέψεις στο σχολείο και την καλοπροαίρετη κριτική και από τις δυο πλευρές.

Μια τελευταία ομάδα – μικρή δυστυχώς – διατηρεί μια πολύ καλή σχέση και στάση απέναντι στο σχολείο και το στηρίζει τόσο για να επιτευχθούν οι στόχοι του παιδιού όσο και για να βελτιωθούν οι γενικότερες συνθήκες λειτουργίας του σχολείου.

Ο εκπαιδευτικός με τη σειρά χρειάζεται ή τουλάχιστον περιμένει τη συνεργασία και την καλοπροαίρετη κριτική. Συχνά συμβαίνει να αντιμετωπίζεται αδιάφορα, άλλες φορές αισθάνεται την απαξιωτική συμπεριφορά και σπανιότερα αντιλαμβάνεται την περιφρόνηση του γονέα.

Η σημερινή πραγματικότητα δείχνει ότι :

q Ο καθηγητής λειτουργεί χωρίς το γονέα και ο γονιός αποφασίζει χωρίς τον καθηγητή. Όλοι έχουν τη συνείδησή τους ήσυχη και θεωρούν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε παραπάνω.

q Ο γονέας έρχεται στο σχολείο μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο για να διεκδικήσει το κακώς νοούμενο πολλές φορές συμφέρον του παιδιού του.

q Πολλοί γονείς δεν ξέρουν τις δυνατότητες που έχουν ως μέλη των συλλόγων τους.

q Έχει καθιερωθεί μια κατάσταση που κανένας δεν θέλει «να μπερδευτεί στα πόδια του άλλου».

Ζ. Τι μπορεί να γίνει από δω και πέρα

Για μας :

q Όλοι οι γονείς πρέπει να αισθάνονται ότι είναι ευπρόσδεκτοι στο σχολείο όσο αυτό είναι ανοιχτό.

q Καθιερώσαμε τα τελευταία χρόνια πρόγραμμα επισκέψεων των γονέων για συναντήσεις με τους διδάσκοντες. Το πρόγραμμα δίνει εναλλακτικές λύσεις για όλους αρκεί να υπάρχει καλή διάθεση.

q Προσπαθούμε καθημερινά να βελτιώσουμε την εικόνα και να κερδίσουμε την χαμένη – άδικα πολλές φορές - αξιοπιστία του δημόσιου σχολείου, έχοντας υπόψη ότι κινούμαστε μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια δυνατοτήτων και ευκαιριών.

q Για πρακτικά ζητήματα όπως απουσίες, δικαιολόγηση απουσιών, ΠΔΣ κλπ σας ενημερώνουμε συχνά είτε με επιστολή που στέλνει ο Διευθυντής είτε με υπηρεσιακά σημειώματα που συντάσσουν οι υπεύθυνοι συνάδελφοι.

q Εκείνο όμως που θα έφερνε σημαντικά αποτελέσματα είναι η ίδρυση και λειτουργία Σχολής Γονέων. Αποκλειστικός στόχος της η επιστημονική βοήθεια για τη σωστή αντιμετώπιση του θέματος που λέγεται « αγωγή των παιδιών». Ο νομοθέτης μερίμνησε με την παράγραφο 1β 13 του άρθρου 2 του Ν. 2621/98 για την ίδρυση τέτοιων σχολών κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις.

q Επιθυμούμε να συνδιοργανώνουμε εκδηλώσεις κοινού ενδιαφέροντος με άλλους φορείς με στόχο να μειώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες, να περιορίσουμε τη σχολική αποτυχία. Μπορούμε να βοηθήσουμε για να έχουν τα παιδιά καλύτερη πρόσβαση σε αθλητικές εγκαταστάσεις, βιβλιοθήκες, θεατρικά εργαστήρια, μουσεία. Θέλουμε να γνωρίσουν τα παιδιά την τοπική ιστορία, να παράγουν πολιτισμό για να μην καταναλώνουν λαίμαργα και αμάσητα ό,τι αβασάνιστα κυκλοφορεί στην αγορά. Στοχεύουμε στη συνεργασία με τους φορείς υγείας για να προλάβουμε την αρρώστια. Είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε για τα ναρκωτικά, το AIDS, το αλκοόλ, την εγκληματικότητα, το περιβάλλον και ό,τι προβληματίζει τη νεολαία μας.

q Θέλουμε να ακούσουμε τις σκέψεις σας για πολλά θέματα όπως : το κάπνισμα, την ασφάλεια του σχολείου, την προσέλευση των μαθητών, τις εκπαιδευτικές επισκέψεις των μαθητών, τις εκδηλώσεις βίας στο σχολείο και την τοπική κοινωνία, τον επαγγελματικό προσανατολισμό, την ανάγκη σύνταξης ενός εσωτερικού κανονισμού, για το περιεχόμενό του και ο,τιδήποτε θεωρείτε ότι θα συμβάλλει στη βελτίωση των συνθηκών της εκπαίδευσης των παιδιών σας. Μιλήστε ! Σας ακούμε! Τα περιθώρια είναι μεγάλα και η ευκαιρία μοναδική.

q Αν εμείς μάθουμε να συνεργαζόμαστε με σας και σεις με μας σε μια βάση ειλικρίνειας και πραγματικού ενδιαφέροντος, και ο καθένας μας αναγνωρίσει και συνειδητοποιήσει στο μέτρο που οι περιστάσεις απαιτούν το ρόλο του στην αγωγή των παιδιών τότε τα αποτελέσματα θα είναι θεαματικά για όλους μας.

Όλα εξαρτώνται από αυτό το «ΑΝ»

***Η ομιλία αυτή γράφτηκε και εκφωνήθηκε από τον καθηγητή Τζίμα Πέτρο σε εκδήλωση του ΓΕΛ Φαρκαδόνας με Θέμα "ΓΟΝΕΙΣ και ΣΧΟΛΕΙΟ": Τι γίνεται;Τι μπορεί να γίνει;